Login:
Hasło:
Pamiętaj mnie

Zapomniałem hasła	Nie mam jeszcze konta
Zaloguj przez:

dzisiaj: 25 marca 2023

Komiks Roku 2022 – nominacje
Podobnie jak przez kilka ostatnich lat, przedstawiamy Wam listę najlepszych premier komiksowych minionych 12 miesięcy wybranych przez redakcję Esensji. W tym roku jest to 45 pozycji, na które będziecie mogli zagłosować, by ustalić listę czytelniczą.
Krew bizonów
Podobno western, jako gatunek, umarł śmiercią naturalną. Ale chyba tylko w kinie, bo komiksy o Dzikim Zachodzie wciąż mają się świetnie, o czym świadczy album "Buffalo Runner" wydany przez Lost In Time.
Najlepszy tata, na świecie
Stwierdzenie, że główny bohater mangi „Samotny wilk i szczenię” nie spełnia standardów wychowawczych współczesnego świata, byłoby grubym niedopowiedzeniem. Mężczyzna bowiem regularnie zabiera swoje trzyletnie dziecko do pracy. Nie byłoby może w tym nic złego, gdyby nie fakt, że jest on… płatnym zabójcą. A że jest bardzo pracowity, zabija dziesiątki osób, na oczach swojego syna. Obmyśla przy tym skomplikowane intrygi w celu wykonania poszczególnych zadań, ryzykując nie tylko swoim życiem, ale także życiem swojego syna. „Jeśli tata nie wróci – zwraca się do niego pewnego razu – ty też umrzesz”.
Sprawa prywatna: Odc. 3. Gdzie kobieta nie może, tam lokaja pośle
Dopuszczenie do ucieczki zabójcy to dla policji zaledwie początek nadchodzących komplikacji, bo w efekcie zainteresowania się sprawą przez media zatroskani obywatele zasypują funkcjonariuszy doniesieniami o rzekomych miejscach pobytu zbiega. Z kolei Arturo Quiroga nie zmienia swego stosunku do poczynań siostry, dlatego Marina – aby kontynuować swe prywatne śledztwo – najpierw musi wydostać się spod troskliwej opieki jego podwładnych.
Czasy się zmieniają, lecz zasady nie
„Szczypta nienawiści” to godna kontynuacja dotychczasowych powieści Abercrombiego. Przez lata, jakie upłynęły od wydarzeń opisanych w „Ostatecznym argumencie królów” sporo zdążyło się zmienić w świecie, ale motywacje bohaterów pozostały w gruncie rzeczy takie same.
Migające światła
„Aftersun”, niespieszne, nieoczywiste dzieło, może znużyć. Bo rzeczywiście nie tak znów wiele w tym filmie się dzieje. Ale jeśli dotrze do Was na poziomie bardziej ukrytych znaczeń, na poziomie synchronizacji z własnymi wspomnieniami, emocjami, może stać się jednym z najważniejszych filmów 2023 roku.
The Last of Us: Odc. 3. Love story w zniszczonym świecie
Dzięki poświeceniu Tess możliwa jest dalsza wędrówka pary głównych bohaterów, ale szybko staje się oczywiste, że muszą oni jak najszybciej uzupełnić swój ekwipunek. Z tego powodu chcą jak najszybciej dotrzeć do domu Franka i Billa, z którymi Joel czasami prowadził interesy. Pewnym zaskoczeniem jest zaś to, że opowieść o losach tych dwóch mężczyzn w praktyce zdominowała cały ten odcinek.
Moralność przyszłości
Choć „Płomień” to powieść sf, najważniejsze wątki nie mają tu z fantastyką naukową zbyt wiele wspólnego. A przynajmniej nie w sposób, jakiego moglibyśmy się spodziewać. Magdalena Salik zadaje pytania o moralność w świecie, w którym technologia wykracza daleko poza rzeczy, które śniły się filozofom.

Filmy

Magazyn CCXXIV

Pobierz magazyn

Podręcznik

Nowości

kinowe

Brak nowości w minionym tygodniu. Aby zobaczyć wcześniejsze, kliknij.

dvd i blu-ray

Brak nowości w minionym tygodniu. Aby zobaczyć wcześniejsze, kliknij.

Zapowiedzi

kinowe

Brak zapowiedzi na najbliższy tydzień. Aby zobaczyć późniejsze, kliknij.

dvd i blu-ray

Brak zapowiedzi na najbliższy tydzień. Aby zobaczyć późniejsze, kliknij.

Trzy cięcia: Krzysztof Zaleski. Patron spraw przegranych

Sebastian Chosiński

Trzy. I tylko trzy! Czasami z kilkunastu, często z kilkudziesięciu, niekiedy nawet z kilkuset. Trzy role – nie zawsze najlepsze, ale za to najbardziej charakterystyczne. Role niekiedy zapomniane, lecz na pewno godne ocalenia.

Sebastian Chosiński

Trzy cięcia: Krzysztof Zaleski. Patron spraw przegranych

Gdybyśmy mieli wymienić najwybitniejszych polskich aktorów, którzy odegrali ważną rolę w erze „kina moralnego niepokoju”, padłyby zapewne nazwiska Krystyny Jandy, Jerzego Stuhra, Zbigniewa Zapasiewicza, Bogusława Lindy, Tadeusza Huka, Adama Ferencego, Andrzeja Seweryna, ba! nawet Bogusława Sobczuka. Ale czy ktoś odważyłby się umieścić na takiej liście – powiedzmy: w pierwszej dziesiątce – Krzysztofa Zaleskiego? A jednak dane było mu było zagrać w kilku obrazach – bywało, że i role główne – bez których trudno byłoby wyobrazić sobie kinematografię polską przełomu lat 70. i 80. ubiegłego wieku. Zaleski urodził się w 1948 roku w Świętochłowicach na Górnym Śląsku; jako dwudziestotrzylatek ukończył filologię polską i słowiańską na Uniwersytecie Warszawskim, krótko potem rozpoczął studia reżyserskie w stołecznej Państwowej Wyższej Szkole Teatralnej. Jeszcze jako student PWST zadebiutował w roli reżysera „Ślubem” Witolda Gombrowicza. Mury uczelni opuścił ostatecznie w 1979 roku, choć dyplom zdobył dopiero siedem lat później. Był już wtedy uznanym aktorem i reżyserem – zarówno teatralnym, jak i filmowym. Na planie filmowym po raz pierwszy pojawił się w, nakręconym we współpracy z zachodnioniemiecką telewizją ZDF, średniometrażowym obrazie Stanisława Latałło „Pozwólcie nam do woli fruwać nad ogrodem” (1974), który był fabularną impresją na temat opowiadania „And” Stanisława Czycza. Aby jednak wypatrzyć Zaleskiego wśród grona literatów obecnych na zjeździe poetyckim, trzeba mocno wytężyć wzrok.

Pierwszą rolę główną zagrał trzy lata później w „Indeksie” Janusza Kijowskiego. A potem już poszło. Obsadzano go przede wszystkim w kreacjach drugoplanowych i epizodycznych. Często grał szuje i kanalie – jak w „Szansie” (1979) Feliksa Falka, „Gorączce” (1980) Agnieszki Holland, „Matce Królów” (1982) Janusza Zaorskiego, „Zabij mnie glino” (1987) Jacka Bromskiego czy „Obywatelu Piszczyku” (1988) Andrzeja Kotkowskiego; niekiedy drobnych cwaniaczków (vide rola personalnego w Warszawskim Przedsiębiorstwie Taksówkowym w „Zmiennikach” Stanisława Barei czy „Grucha” w „Sztosie” Olafa Lubaszenki), rzadko powierzano mu postaci na wskroś pozytywne. Co gorsza, po upadku PRL-u polskie kino nie potrafiło już w żaden sposób wykorzystać jego nieprzeciętnego talentu. Na szczęście swoje ambicje mógł przez lata realizować na deskach teatralnych, w Teatrze Telewizji, a pod koniec swego życia nawet w Teatrze Polskiego Radia, którym kierował od 2006 roku. Mało kto pamięta, że Zaleski realizował również spektakle muzyczne, baletowe, przez jakiś czas odpowiadał nawet za stronę wizualną koncertów i recitali Przeglądów Piosenki Aktorskiej we Wrocławiu. Ciężko chorował, zmarł, mając sześćdziesiąt lat, w październiku 2008 roku.

Cięcie pierwsze
„Indeks” (reż. Janusz Kijowski, 1977)

Debiutancka fabuła Janusza Kijowskiego, luźno oparta na opowiadaniu „Brat” Andrzeja Pastuszka, powstała jako praca dyplomowa reżysera i operatora Krzysztofa Wyszyńskiego, studentów łódzkiej „filmówki”. Dedykowano ją między innymi aktorowi Jerzemu Duszyńskiemu (znanemu chociażby z „Zakazanych piosenek” i „Skarbu” Leonarda Buczkowskiego), który nie dożył premiery filmu. Zmarł on, co prawda, rok po zakończeniu zdjęć do „Indeksu”, ale dzieło Kijowskiego – z powodów cenzorskich – przeleżało aż cztery lata na półce. Jego premiera odbyła się dopiero w maju 1981 roku, w czasie „karnawału Solidarności”. Głównym bohaterem jest, grany przez Krzysztofa Zaleskiego, Józef Moneta, którego poznajemy jako studenta Uniwersytetu Warszawskiego. Jego nieprzejednany charakter sprawia, że ujmuje się za kolegami, którzy po wydarzeniach Marca 1968 roku zostają usunięci z uczelni. W efekcie dane jest mu podzielić ich los. Nie chcąc iść na żadne kompromisy, co rusz popada w konflikty i tarapaty. Nie jest w stanie porozumieć się ani w nowym miejscu pracy (jako węglarz), ani w redakcji wydawnictwa, do którego zanosi jedno ze swoich „życiowych” opowiadań; nastawia wrogo wobec siebie nawet rodziców narzeczonej. Sam skazuje się na życie na marginesie. Co nieco zaczyna się układać dopiero, gdy zmienia swoją postawę, ale wtedy pojawia się u niego świadomość utraty godności. Gdy zostaje nauczycielem historii w liceum, popada w konflikt z najzdolniejszym uczniem w klasie, bezkompromisowym jak on sam przed laty. „Indeks” to nad wyraz gorzki portret epoki Gierkowskiej, z jej moralną degrengoladą i triumfem wszechobecnego konformizmu. Bohater Zaleskiego, wyzbywając się swoich ideałów, ponosi ostatecznie klęskę. Scena finałowa, w której wściekły i rozgoryczony przemierza samotnie korytarz szkolny, należy do najbardziej przejmujących i symbolicznych w polskim kinie tamtej epoki. O jej sile decyduje także rozbrzmiewająca w tle piękna ballada śpiewana przez Nataszę Czarmińską do wiersza Zbigniewa Herberta „Prośba”.

Cięcie drugie
„Szansa” (reż. Feliks Falk, 1979)

Dwa lata po „Indeksie” Krzysztofowi Zaleskiemu dane było zagrać rolę, która pod wieloma względami stała się zaprzeczeniem postaci Józefa Monety. „Szansa” była drugą, po „Wodzireju” (1977), kinową fabułą Feliksa Falka. Jej akcję umieścił w prowincjonalnym miasteczku, zapewne gdzieś pod Warszawą. W miejscowym liceum historii uczy Zbigniew Ejmont (w tej roli Jerzy Stuhr); czytając między wierszami, możemy się domyślić, że trafił tam na zesłanie jako osoba zaangażowana w wydarzenia marcowe 1968 roku. Szkoła nie cieszy się autorytetem, wielu nauczycieli nie przykłada się zbytnio do swoich obowiązków, a dyrektor nie potrafi wyegzekwować zmiany ich nastawienia. Pewnego dnia, już w trakcie roku szkolnego, do liceum trafia Krzysztof Janota (gra go właśnie Zaleski), nowy wuefista. Przed laty był reprezentantem kraju w piłkę ręczną, jego karierę jednak przedwcześnie zakończyła kontuzja kolana. Mimo to jest człowiekiem pełnym energii i niezwykle ambitnym. W ciągu zaledwie paru miesięcy doprowadza do odnowienia sali gimnastycznej, a z uczniów traktujących do tej pory wychowanie fizyczne po macoszemu tworzy szkolną drużynę szczypiorniaka. Pozyskuje nawet dla niej sponsora – zakłady „Poltechu”, z którymi następnie zaczyna prowadzić rozmowy na temat przekształcenia kadry licealnej w klub działający pod ich egidą. Największą cenę za realizację niespełnionych ambicji Janoty płacą jednak uczniowie – poddani morderczemu treningowi, presją i szantażem zmuszani do uległości, nierzadko obrażani. Gdy jeden z nich, Irek Stefański (jedyna rola młodego Tomasza Zięciowskiego), znajduje odwagę, by przeciwstawić się nauczycielowi, zostaje publicznie poniżony. Stający w jego obronie nauczyciel historii nie jest w stanie zapobiec tragedii. Ejmont i Janota reprezentują dwie skrajne postawy moralne: pierwszy z nich to wrażliwy humanista i idealista, drugi reprezentuje bezmyślną siłę fizyczną i konformizm, jest typowym wytworem epoki Gierkowskiej i jej „propagandy sukcesu”. Sukcesu – dodajmy – opartego na kłamstwie i chamstwie. Na Festiwalu Polskich Filmów Fabularnych w Gdańsku w 1979 roku nagrodę za główną rolę męską zdobył Jerzy Stuhr, ale gdyby przyznano ją Zaleskiemu – też można by uznać, że trafiła w godne ręce.

Cięcie trzecie
„Dziecinne pytania” (reż. Janusz Zaorski, 1981)

Kręcąc serial obyczajowy „Punkt widzenia” (1980) oraz pełnometrażowe „Dziecinne pytania” (1981) Janusz Zaorski wpisał się w nurt „kina moralnego niepokoju”. Rok później dorzucił jeszcze znakomitą „Matkę Królów” i tym samym zajął już na stałe miejsce w historii kinematografii polskiej. W obu wspomnianych obrazach kinowych obsadził w rolach drugoplanowych Krzysztofa Zaleskiego, który był zresztą jednym z jego ulubionych aktorów; pojawił się bowiem także w sześciu innych dziełach Zaorskiego: „Pokoju z widokiem na morze” (1977), „Zaległym urlopie” (1978), średniometrażowej „Zabawie w chowanego” (1984), „Barytonie” (1984), „Jeziorze Bodeńskim” (1985) oraz „Piłkarskim pokerze” (1988). „Dziecinne pytania” – podobnie jak „Człowiek z żelaza” Andrzeja Wajdy, „Dreszcze” Wojciecha Marczewskiego, „Kobieta samotna” Agnieszki Holland, „Przypadek” Krzysztofa Kieślowskiego i „Wielki bieg” Jerzego Domaradzkiego – powstały w gorącym 1981 roku; trzy pierwsze obrazy (Zaorskiego, Wajdy i Marczewskiego) doczekały się jeszcze premiery przed wprowadzeniem stanu wojennego, pozostałe zostały „zapółkowane” na sześć lat. „Dziecinne pytania” to historia grupy przyjaciół, architektów, którzy tworząc zespół, dostali nagrodę za projekt nowoczesnego osiedla mieszkaniowego. Gdy jednak przychodzi do jego realizacji, okazuje się, że ich idealistyczny pogląd na świat musi zderzyć się z rzeczywistością epoki Gierkowskiej. Trafiając na mur obojętności i niemożności, grupa zaczyna się rozpadać, ujawniają się skrajnie odmienne postawy bohaterów – konformizm, pragmatyzm, bezkompromisowość. Na bieg wydarzeń patrzymy oczyma „Misia” (gra go Adam Ferency), który nie godzi się na żadne ustępstwa ani układy. Nieoczekiwanie znajduje on sprzymierzeńca w zwykłym robotniku Romku (kapitalna rola Zaleskiego), który jako pierwszy ma odwagę głośno zaprotestować przeciwko absurdom dziejącym się na placu budowy. Gdy „Miś” w końcu porzuca pracę, to właśnie u Romka znajduje pomoc, staje się on – jakby na przekór podziałom społecznym i politycznym – przewodnikiem młodego inteligenta. W sierpniu 1980 roku architekt dołącza do strajku budowlańców, wśród których jest również Romek. Za tę rolę Zaleskiego wyróżniono w Gdańsku. O sile filmu, poza głównymi kreacjami, decyduje także ścieżka dźwiękowa, w której wykorzystano ballady Jacka Kaczmarskiego i Przemysława Gintrowskiego (pojawiają się oni nawet w filmie jako uczestnicy imprezy). „Dziecinne pytania” idealnie oddają absurdalną rzeczywistość końca lat 70.; na tle innych produkcji „kina moralnego niepokoju” charakteryzują się rzadkim dla tego nurtu ironicznym spojrzeniem na tamtą epokę. Choć nie brak w nich też wątków mroczniejszych, jak na przykład „zdrada” Bogdana (Andrzej Seweryn) i jej konsekwencje.

9 grudnia 2013

Komentarze

Dodaj komentarz

Dodaj komentarz FB

Najnowsze

„Kobra” i inne zbrodnie: Oko wykol Krukowi!
Sebastian Chosiński

21 III 2023

Witold Pyrkosz nadawał się do roli nieuczciwego kasjera bankowego Zenona Kruka idealnie! Gra bohatera, który nie rzuca się w oczy, więc tym samym nie wzbudza żadnych podejrzeń. A przynajmniej tak mu się wydaje. Jego wewnętrzny spokój pewnego dnia pryska jednak jak bańka mydlana… Historię wymyśloną przez Feliksa Falka wyreżyserował inny mistrz – Ryszard Bugajski. A jej tytuł brzmi tak niewinnie: „Kiedy się ze mną podzielisz?”

więcej »

Z filmu wyjęte: Dekoracje waść niszczysz!
Jarosław Loretz

20 III 2023

Drogi potencjalny twórco, pamiętaj, żeby na filmowy plan nie zapraszać zbyt krzepkich aktorów. W końcu scenografia przyda się jeszcze w kontynuacjach, a budżet rzadko kiedy jest z gumy.

więcej »

„Kobra” i inne zbrodnie: Gestapo, szaleniec i… „afera brylantowa”
Sebastian Chosiński

14 III 2023

Wyreżyserowana przez Ireneusza Kanickiego „Toccata” autorstwa Macieja Z.(enona) Bordowicza to jeden z najbardziej tajemniczych spektakli Teatru Sensacji „Kobra”. Dość powiedzieć, że po ponad półwieczu od jego powstania wciąż nie sposób odpowiedzieć jednoznacznie na pytanie, czy do jej emisji we wrześniu 1971 roku rzeczywiście doszło. Cieniem na przedstawieniu kładą się również późniejsze tragiczne losy reżysera i jego nie do końca wyjaśniona śmierć.

więcej »