Login:
Hasło:
Pamiętaj mnie

Zapomniałem hasła	Nie mam jeszcze konta
Zaloguj przez:

dzisiaj: 10 czerwca 2023

Wporzo
„Niepodległość. Terra Alta II” to powieść kryminalna, ale przy okazji jest zaangażowanym głosem w dyskursie o tożsamości Katalonii.
Bywało lepiej
„Jesteśmy snem” to zbiór trzech krótkich powieści Ursuli K. LeGuin. Zbiór dość nierówny, bo zawarte w nim historie są leciwe i mało zajmujące, szczególnie dla współczesnego czytelnika.
Harry Potter? Narnia? Mozart!
Szafka z zegarem w szkolnej bibliotece okazuje się przejściem do świata fantazji. Brzmi jak początek streszczenia powieści dla młodzieży młodszej? Trochę tak, bo „Czarodziejski flet” Floriana Sigla to niejako próba pożenienia opery Mozarta z motywami typowo szkolnymi: wredny szpaner, sympatyczny fajtłapa, atrakcyjna koleżanka, budzący strach dyrektor. A po drugiej stronie – przygody, ratowanie świata i… królewna. Kogo wybierze bohater?
Niejednoznaczny kot
Jeżeli w ruinach kurortu znajdziesz nietknięte drzwi, a obok nich tajemniczą figurkę, na wszelki wypadek jej nie dotykaj, a już na pewno nie podnoś! Tytułowa bohaterka filmu „Suzume” przez swoją lekkomyślność zostaje wciągnięta w niesamowitą przygodę, w trakcie której będzie musiała uratować swój kraj oraz zakocha się w… żółtym krzesełku.
Upadek Rycerza: Część 5. Rycerz odnowiony
Tego już w czasach TM-Semic nie poznaliśmy. Batman pokonał Azraela, a sam Azrael najwyraźniej poszedł po rozum do głowy, Robin powrócił do jaskini, Nightwing pojawił się ni stąd ni zowąd i tylko rozczarowanego i obrażonego Alfreda nadal brakuje. Bruce Wayne wrócił do roli człowieka-nietoperza, prawda? No niestety, sprawa jest trochę bardziej skomplikowana.
Puchatek: Żenada i wstyd
Jak wielokrotnie pouczają starsi – co nagle, to po diable. „Puchatek: Krew i miód” potwierdza to w całej rozciągłości.
Kulawe konie: Sez. 1. odc. 1. Witajcie w czyśćcu (a może nawet w piekle)
Nie ulega wątpliwości, że twórcy „Kulawych koni” znakomicie potrafią operować kontrastami i igrać z przyzwyczajeniami widzów. I tak na początku pierwszego odcinka wprawdzie obserwujemy dynamiczną akcje przeprowadzoną przez agentów służb specjalnych, ale szybko wydarzenia toczą się w zgoła odmiennym tempie, Co istotne, mimo to napięcie wciąż utrzymuje się na wysokim poziomie.

Filmy

Magazyn CCXXVI

Pobierz magazyn

Podręcznik

Nowości

kinowe

Brak nowości w minionym tygodniu. Aby zobaczyć wcześniejsze, kliknij.

dvd i blu-ray

Brak nowości w minionym tygodniu. Aby zobaczyć wcześniejsze, kliknij.

Zapowiedzi

kinowe

Brak zapowiedzi na najbliższy tydzień. Aby zobaczyć późniejsze, kliknij.

dvd i blu-ray

Brak zapowiedzi na najbliższy tydzień. Aby zobaczyć późniejsze, kliknij.

Siergiej Urusiewski
‹Żegnaj, Gulsary!›

EKSTRAKT:	70%
WASZ EKSTRAKT: 0,0 %
Zaloguj, aby ocenić

Tytuł	Żegnaj, Gulsary!
Tytuł oryginalny	Бег иноходца
Reżyseria	Siergiej Urusiewski
Zdjęcia	Siergiej Urusiewski, Wasilij Siewostjanow
Scenariusz	Czingiz Ajtmatow, Siergiej Urusiewski
Obsada	Nurmuchan Żanturin, Baken Kydykiejewa, Farida Szaripowa, Kapar Alijew, Sowetbek Dżumadyłow, Kumbołot Dosumbajew, Jurij Sołomin
Muzyka	Moisej Wajnberg
Rok produkcji	1968
Kraj produkcji	ZSRR
Czas trwania	81 min
Gatunek	dramat
Zobacz w	Kulturowskazie
Wyszukaj w	Skąpiec.pl
Wyszukaj w	Amazon.co.uk

Wyszukaj / Kup

Sprawdź cenę

Klasyka kina radzieckiego: Step, wolność i najbliższy przyjaciel
[Siergiej Urusiewski „Żegnaj, Gulsary!” - recenzja]

Sebastian Chosiński

Ten moment musiał kiedyś nadejść! W 1968 roku powstała pierwsza kolorowa adaptacja prozy Czingiza Ajtmatowa (wszystkie wcześniejsze były czarno-białe). Szczęście to spotkało powieść „Żegnaj, Gulsary!”, którą na ekran przeniósł niestroniący od eksperymentów artystycznych doświadczony operator (i malarz) Siergiej Urusiewski. Muzykę do filmu skomponował natomiast legendarny Moisej (Mieczysław) Wajnberg, będący z pochodzenia polskim Żydem.

Sebastian Chosiński

Klasyka kina radzieckiego: Step, wolność i najbliższy przyjaciel
[Siergiej Urusiewski „Żegnaj, Gulsary!” - recenzja]

Siergiej Urusiewski
‹Żegnaj, Gulsary!›

EKSTRAKT:	70%
WASZ EKSTRAKT: 0,0 %
Zaloguj, aby ocenić

Tytuł	Żegnaj, Gulsary!
Tytuł oryginalny	Бег иноходца
Reżyseria	Siergiej Urusiewski
Zdjęcia	Siergiej Urusiewski, Wasilij Siewostjanow
Scenariusz	Czingiz Ajtmatow, Siergiej Urusiewski
Obsada	Nurmuchan Żanturin, Baken Kydykiejewa, Farida Szaripowa, Kapar Alijew, Sowetbek Dżumadyłow, Kumbołot Dosumbajew, Jurij Sołomin
Muzyka	Moisej Wajnberg
Rok produkcji	1968
Kraj produkcji	ZSRR
Czas trwania	81 min
Gatunek	dramat
Zobacz w	Kulturowskazie
Wyszukaj w	Skąpiec.pl
Wyszukaj w	Amazon.co.uk

Wyszukaj / Kup

Sprawdź cenę

W 1968 roku nakręcono w Związku Radzieckim dwa pełnometrażowe filmy na podstawie prozy Czingiza Torekułowicza Ajtmatowa (1928-2008); żaden z nich nie miał jednak premiery tuż po powstaniu: „Dżamilę” Iriny Popławskiej skierowano bowiem do szerokiej dystrybucji dopiero w październiku 1969 roku, natomiast „Żegnaj, Gulsary!” doczekał się tego momentu dopiero trzy miesiące później. Nie da się jednak zaprzeczyć, że w tamtym czasie Kirgiz był chyba najchętniej przenoszonym na ekran pisarzem w całym Kraju Rad (a na pewno najchętniej adaptowanym na potrzeby kina nie-Rosjaninem). Przypomnijmy: przed 1968 rokiem powstały przecież „Przełęcz” (1961) Aleksieja Sacharowa, „Znój” (1962) Łarisy Szepitko, „Pierwszy nauczyciel” (1965) Andrieja Konczałowskiego oraz „Matczyne pole” (1967) Giennadija Bazarowa. Dotąd powstawały one jako koprodukcje stołecznego „Mosfilmu” z lokalną wytwórnią „Kirgizfilm”, której siedziba mieściła się we Frunze (dzisiejszym Biszkeku). Pod tym względem „Żegnaj, Gulsary!” był wyjątkiem, ponieważ za jego powstanie odpowiadał jedynie „Mosfilm”, chociaż cały proces zdjęciowy odbywał się w Kirgizji, a główne role zagrali – co było tradycją w ekranizacjach Ajtmatowa – aktorzy kirgiscy i kazachscy.

Reżyserem filmu został, choć na początku nie było to wcale takie oczywiste, Rosjanin Siergiej Pawłowicz Urusiewski (1908-1974). Urodził się w Petersburgu, bo było to jeszcze za czasów carskich, ale później przyszło mu żyć i studiować w Leningradzie. Po tym jak został absolwentem Leningradzkiego Instytutu Malarstwa, Rzeźby i Architektury (na wydziale graficznym), przeniósł się do Moskwy, by podjąć pracę – nie, wcale nie w wyuczonym zawodzie! – asystenta operatora w radziecko-niemieckim studiu filmowym „Mieżrabpomfilm” (od 1935 roku), które później przepoczwarzyło się w „Sojuzdietfilm”, aby po Wielkiej Wojnie Ojczyźnianej stać się – istniejącą po dziś dzień – Wytwórnią Filmową imienia Maksima Gorkiego. Z przerwą na roczny pobyt na froncie (1941-1942) Urusiewski spędził tam szesnaście lat swego życia. Na początku lat 50. przeniósł się natomiast do „Mosfilmu”. I to była ze wszech miar trafiona decyzja, ponieważ dzięki temu mógł – jak autor zdjęć – współpracować z tak uznanymi reżyserami, jak Grigorij Czuchraj (przy „Czterdziestym pierwszym”, 1956) oraz Michaił Kałatozow („Lecą żurawie”, 1957; „Niewysłany list”, 1959; „Ja, Kuba”, 1964).

W 1966 roku w moskiewskiej „Gazecie Literackiej” („Литературная газета”) Siergiej Pawłowicz przeczytał fragment napisanej oryginalnie po rosyjsku powieści Ajtmatowa „Żegnaj, Gulsary!”. Tak się tym tekstem zachwycił, że zadzwonił do Czingiza Torekułowicza i oznajmił mu, że chciałby na jego podstawie nakręcić film. Kirgiz poprosił o czas do namysłu, a po miesiącu oddzwonił i wyraził zgodę. Teraz trzeba było tylko przekonać Goskino, czyli Państwowy Komitet Kinematografii, i „Mosfilm”, aby powierzyć reżyserię filmowcowi doświadczonemu, ale w tej dziedzinie jednak – debiutantowi. Nie czekając na ostateczną decyzję, Urusiewski i Ajtmatow zabrali się za pisanie scenariusza; planowali realizację dwóch – odmiennych w stylu i formie – części, ale ostatecznie powstała tylko jedna. Zmienił się tytuł dzieła na – w dosłownym tłumaczeniu – „Ucieczka jednochodźca”, ale w Polsce i tak pokazywano je pod powieściowym szyldem „Żegnaj, Gulsary!”. Obraz oglądnęły w 1970 roku nieco ponad cztery miliony widzów, co jest – jak na warunki radzieckie – bardzo słabym wynikiem. Ale trudno oczekiwać lepszego, biorąc pod uwagę fakt, że pod wieloma względami był to film… eksperymentalny.

Zdjęcia kręcono nad jeziorem Issyk-kul w górach Tien-szan oraz w pobliżu wsi Suusamyr, Koksaj, Arczaguł, Groznoje (dzisiaj to Amanbajewo) oraz Szeker (to miejsce urodzenia Czingiza Torekułowicza); na planie pojawili się mieszkańcy tych miejscowości. „Żegnaj, Gulsary!” ma dwóch równoprawnych bohaterów: człowieka i… konia. Tym człowiekiem jest Tanabaj Bakasow (w którego wciela się kazachski aktor Nurmuchan Żanturin, znany z głównej roli w „Znoju”) – kołchoźnik, który po powrocie z frontu Wielkiej Wojny Ojczyźnianej zostaje kowalem w kuźni. Ta praca nie odpowiada mu jednak, woli zajmować się wypasem dzikich koni, więc zostaje tak zwanym „tabunszczikiem”. To daje mu poczucie wolności, albowiem wraz ze zwierzętami całe miesiące może spędzać w stepie, z dala od ludzi. Gulsarego Tanabaj zna od małego. Z biegiem czasu nawiązuje z nim tak silną więź, że traktuje go jak przyjaciela, za którego byłby gotów skoczyć w ogień. Gdy dwadzieścia lat później stary i zmęczony koń dożywa swych dni, Bakasow nie zostawia go samego, postanawia towarzyszyć mu do samego końca.

Historię Gulsarego i Tanabaja poznajemy w formie retrospekcji. Widzimy, jak koń dorasta, jak staje się najdorodniejszym i najbardziej charakternym ogierem w stadzie, jak zwraca uwagę nowego przewodniczącego kołchozu, który chciałby takiego właśnie rumaka mieć pod wierzch. Ale to oznaczałoby zniewolenie, a przecież Gulsary dotąd był, podobnie jak jego opiekun, wolną istotą. Z drugiej strony poznajemy los i życiowe zakręty Bakasowa, który wcale nie jest ideałem. Zakochawszy się we wciąż jeszcze młodej wojennej wdowie Biubiużan (gra ją urodzona w Chinach Kazaszka Farida Szaripowa), zdradza z nią swoją żonę Dżajdar (w tej roli Baken Kydykiejewa, dla której był to w tej dekadzie czwarty występ w ekranizacji prozy Ajtmatowa), wiedząc, że może tym sprawić ból i jej, i dzieciom, które mu urodziła. Tanabaj to jednak człowiek, który kocha życie. Możemy się jedynie domyślać, że gdyby to były czasy przedsowieckie jako wyznawca islamu mógłby żyć zgodnie i szczęśliwie z obiema kobietami. A tak, zmuszony do wyboru, wybiera… – odpowiedź wcale nie jest taka oczywista.

„Żegnaj, Gulsary!” ma, jak zostało to wspomniane już wcześniej, charakter eksperymentalny. Z jednej strony przez sporą część czasu film sprawia wrażenie fabularyzowanego dokumentu przyrodniczego; z drugiej – Urusiewski-operator zdecydował się (wraz z pomagającym mu Wasilijem Siewostjanowem) na daleko idącą zabawę formą, zwłaszcza w sferze wizualnej. Co można zrozumieć, pamiętając o tym, że pierwotny zawód Siergieja Pawłowicza to „artysta-plastyk”, na dodatek przez wiele lat był on praktykującym malarzem. Swemu debiutowi reżyserskiemu nadał więc charakter malarski: improwizował kolorystycznie (tak! to zarazem pierwsza kolorowa ekranizacja prozy Ajtmatowa), zniekształcał obraz, a wszystko po to, aby przydać dziełu walorów niesamowitości, odrealnienia, może nawet – realizmu magicznego. Powieść, która posłużyła za podstawę scenariusza, jest wspaniałą, głęboko humanistyczną opowieścią o przyjaźni i potrzebie wolności; film w udany sposób przenosi te wartości na ekran. Żałować można jedynie, że Urusiewskiemu nie pozwolono nakręcić drugiej części.

„Żegnaj, Gulsary!” zasługuje na szczególną uwagę polskich widzów z jeszcze jednego powodu. Oryginalną, momentami wręcz awangardową, ale jednocześnie mocno zapadającą w pamięć ścieżkę dźwiękową stworzył Moisej (Mieczysław) Wajnberg (1919-1996) – polski Żyd, który we wrześniu 1939 roku uciekł przed nazistami na wschód i tak trafił pod „opiekę” Armii Czerwonej. Po wojnie pozostał w Związku Radzieckim (jego rodzina w Warszawie zginęła), ale do końca swego życia nie zapomniał o tym, że jest Żydem i Polakiem. Dzisiaj, odkrywany na nowo, coraz częściej wpisywany jest do panteonu najwybitniejszych kompozytorów muzyki klasycznej XX wieku; każdego roku w Polsce ukazuje się przynajmniej kilka płyt z jego muzyką. Niestety, mniej znana jest jego twórczość filmowa, choć przecież stworzył oprawę i do „Lecą żurawie”, i do „Afonia” – zaliczanych do żelaznej klasyki kina radzieckiego. A co stało się dalej z Urusiewskim? Jako reżyser zrealizował jeszcze tylko jeden film – dramat biograficzny o poecie Siergieju Jesieninie „Śpiewaj swą pieśń, poeto…” (1971), który czekał na premierę dwa lata. Gdyby potrwało to kilkanaście miesięcy dłużej, Siergiej Pawłowicz mógłby tego momentu nie dożyć, zmarł bowiem w Moskwie w 1974 roku.

25 maja 2022

Komentarze

Dodaj komentarz

Dodaj komentarz FB

Najnowsze

Kulawe konie: Sez. 1. odc. 5. Pokerowa zagrywka
Marcin Mroziuk

9 VI 2023

Wprawdzie River Cartwright potrzebował sporo czasu, aby zrozumieć, czemu trafił do Slough House, ale teraz dzięki tej wiedzy może pomóc Jacksonowi Lambowi we wspólnym pokrzyżowaniu planów Diany Taverner. Pytanie brzmi, czy tej rozgrywki w łonie MI5 nie przypłaci życiem porwany Hassan Ahmed.

więcej »

Klasyka kina radzieckiego: Leśni Bracia – estońscy „żołnierze wyklęci”
Sebastian Chosiński

7 VI 2023

Kinematografia estońska z czasów radzieckich nie miała w Polsce Ludowej szczególnego szczęścia. Jeśli już sprowadzano nad Wisłę filmy z republik nadbałtyckich, sięgano głównie po dzieła litewskie. A szkoda! Gdyby było inaczej, „Gniazdo na wietrze” Olava Neulanda, oparte na scenariuszu Grigorija Kanowicza i Isaaka Fridberga, mogłoby stać się sporym wydarzeniem.

więcej »

Kolorowy zawrót głowy
Agnieszka ‘Achika’ Szady

6 VI 2023

Druga część trylogii o multiwersum wszystkich możliwych Spider-Manów (wliczając kota i prosiaka) jest jeszcze bardziej oszałamiająca wizualnie niż pierwsza. Na szczęście efektom nie udało się przyćmić fabuły.

więcej »