Login:
Hasło:
Pamiętaj mnie

Zapomniałem hasła	Nie mam jeszcze konta
Zaloguj przez:

dzisiaj: 22 marca 2023

The Last of Us: Odc. 3. Love story w zniszczonym świecie
Dzięki poświeceniu Tess możliwa jest dalsza wędrówka pary głównych bohaterów, ale szybko staje się oczywiste, że muszą oni jak najszybciej uzupełnić swój ekwipunek. Z tego powodu chcą jak najszybciej dotrzeć do domu Franka i Billa, z którymi Joel czasami prowadził interesy. Pewnym zaskoczeniem jest zaś to, że opowieść o losach tych dwóch mężczyzn w praktyce zdominowała cały ten odcinek.
Migające światła
„Aftersun”, niespieszne, nieoczywiste dzieło, może znużyć. Bo rzeczywiście nie tak znów wiele w tym filmie się dzieje. Ale jeśli dotrze do Was na poziomie bardziej ukrytych znaczeń, na poziomie synchronizacji z własnymi wspomnieniami, emocjami, może stać się jednym z najważniejszych filmów 2023 roku.
Najlepszy tata, na świecie
Stwierdzenie, że główny bohater mangi „Samotny wilk i szczenię” nie spełnia standardów wychowawczych współczesnego świata, byłoby grubym niedopowiedzeniem. Mężczyzna bowiem regularnie zabiera swoje trzyletnie dziecko do pracy. Nie byłoby może w tym nic złego, gdyby nie fakt, że jest on… płatnym zabójcą. A że jest bardzo pracowity, zabija dziesiątki osób, na oczach swojego syna. Obmyśla przy tym skomplikowane intrygi w celu wykonania poszczególnych zadań, ryzykując nie tylko swoim życiem, ale także życiem swojego syna. „Jeśli tata nie wróci – zwraca się do niego pewnego razu – ty też umrzesz”.
Krew bizonów
Podobno western, jako gatunek, umarł śmiercią naturalną. Ale chyba tylko w kinie, bo komiksy o Dzikim Zachodzie wciąż mają się świetnie, o czym świadczy album "Buffalo Runner" wydany przez Lost In Time.
Moralność przyszłości
Choć „Płomień” to powieść sf, najważniejsze wątki nie mają tu z fantastyką naukową zbyt wiele wspólnego. A przynajmniej nie w sposób, jakiego moglibyśmy się spodziewać. Magdalena Salik zadaje pytania o moralność w świecie, w którym technologia wykracza daleko poza rzeczy, które śniły się filozofom.
Czasy się zmieniają, lecz zasady nie
„Szczypta nienawiści” to godna kontynuacja dotychczasowych powieści Abercrombiego. Przez lata, jakie upłynęły od wydarzeń opisanych w „Ostatecznym argumencie królów” sporo zdążyło się zmienić w świecie, ale motywacje bohaterów pozostały w gruncie rzeczy takie same.
Sprawa prywatna: Odc. 3. Gdzie kobieta nie może, tam lokaja pośle
Dopuszczenie do ucieczki zabójcy to dla policji zaledwie początek nadchodzących komplikacji, bo w efekcie zainteresowania się sprawą przez media zatroskani obywatele zasypują funkcjonariuszy doniesieniami o rzekomych miejscach pobytu zbiega. Z kolei Arturo Quiroga nie zmienia swego stosunku do poczynań siostry, dlatego Marina – aby kontynuować swe prywatne śledztwo – najpierw musi wydostać się spod troskliwej opieki jego podwładnych.
Komiks Roku 2022 – nominacje
Podobnie jak przez kilka ostatnich lat, przedstawiamy Wam listę najlepszych premier komiksowych minionych 12 miesięcy wybranych przez redakcję Esensji. W tym roku jest to 45 pozycji, na które będziecie mogli zagłosować, by ustalić listę czytelniczą.

Książki

Magazyn CCXXIV

Pobierz magazyn

Podręcznik

Nowości

książkowe (wybrane)

Dom na kurzych łapach
Sophie Anderson
High–end
Bartosz Pacuła
Korona w złocie i krwi
Renata Czarnecka
Nieład
Jacek Dubois
Po tamtej stronie piekła
Tomasz Betcher
Podążaj za motylem
Martta Kaukonen
Świt królestw
Dan Jones
Zagubiony w Dolinie Śmierci
Harley Rustad

więcej »

Zapowiedzi

książkowe (wybrane)

Mgła
Ragnar Jónasson
Opór
Ryk Brown
Puste wygony
Kasia Bulicz-Kasprzak
Stanie się coś złego
Jakub Bączykowski
Świat Burz
B.V. Larson
Tam, gdzie las spotyka się z niebem
Glendy Vanderah
Upiorni
Łukasz Szuster
Wyrwa
Wojciech Chmielarz

więcej »

Józef Mackiewicz


Imię	Józef
Nazwisko	Mackiewicz

Trzy okupacje Józefa Mackiewicza (1939 – 1944): Okupacja sowiecka (VI 1940 – VI 1941)

Sebastian Chosiński

1 2 »

Druga wojna światowa to w życiu Józefa Mackiewicza okres wyjątkowo skomplikowany. Lata spędzone kolejno pod rządami litewskimi, sowieckimi i niemieckimi, rzutowały na całe późniejsze, emigracyjne życie pisarza. Po wkroczeniu Armii Czerwonej na Litwę pisarz i publicysta wycofuje się z życia publicznego, usuwając się jak najgłębiej w cień ponurej rzeczywistości.

Sebastian Chosiński

Trzy okupacje Józefa Mackiewicza (1939 – 1944): Okupacja sowiecka (VI 1940 – VI 1941)

Józef Mackiewicz


Imię	Józef
Nazwisko	Mackiewicz

Po wkroczeniu Armii Czerwonej na Litwę 15 czerwca 1940 roku „Gazecie Codziennej” narzucono komunistycznego redaktora Marcińczyka (z dawnego składu pozostał jedynie Teodor Bujnicki). W sierpniu 1940, już po wcieleniu Litwy do ZSRR, połączono „Gazetę Codzienną” z „Gazetą Ludową” (powstałą na bazie „Kuriera Wileńskiego” z lat 1939-40) i w ten sposób powołano do życia „Prawdę Wileńską”. W Wilnie rozpoczął się „spektakl przepoczwarzania się Polaków w lojalnych obywateli Kraju Rad”. Nie był on tak drastyczny jak we Lwowie, wzięło w nim jednak udział wielu znanych literatów, między innymi Anatol Mikułko i Jerzy Maśliński oraz „nadworny poeta” „Prawdy” Teodor Bujnicki. Mackiewicz w tym czasie zamieszkał wraz z żoną Barbarą Toporską w małej miejscowości Czarny Bór, położonej 12 kilometrów od Wilna. Wiadomo, że pracował wtedy w lesie jako drwal, potem był furmanem – wywoził śnieg z Wilna.

Jak uważa Jerzy Malewski, „decyzja wycofania się z życia publicznego i zostania drwalem była dla Mackiewicza jednym z najważniejszych momentów jego biografii. Był przecież zawsze człowiekiem o wielkiej pasji naprawiania zła świata, w którym żył. Taki był interwencyjny sens jego społecznych i politycznych reportaży w „Słowie”. Także publicystyka w „Gazecie Codziennej” ma ten sam impet (…). Ale okupacja sowiecka jest dla niego kresem tych wysiłków i nadziei na ich realizację. Mackiewicz miał pełną jasność, że wszelkie uczestnictwo w życiu państwowym organizowanym przez okupanta oznacza współpracę w sowietyzacji Polski. A zatem współudział w rozkładzie więzi społecznych i zbrodni unicestwiania resztek II Rzeczypospolitej –przechowywanych już tylko w ludziach i w ich pamięci”. Brzydził go nakaz kolektywnego myślenia i monstrualne, wszechobecne kłamstwo.

Poza autobiograficznymi fragmentami późniejszej powieści „Droga donikąd” i artykułami drukowanymi po wojnie w pismach emigracyjnych, nie dysponujemy żadnymi materiałami, dotyczącymi życia Mackiewicza w tym okresie. Wiemy tyle, ile sam nam opisał i to w parę lat po wydarzeniach. Ze wspomnień tych wynika między innymi, że Mackiewicz brał udział w wyprawach szmuglerskich na Białoruś, gdzie proces sowietyzacji był na ukończeniu (na Litwie zaś dopiero się rozpoczynał) i brakowało dosłownie wszystkiego. Handel i spekulacja stały się popłatnym procederem. Wyglądało to mniej więcej tak: „W Wilnie można było jeszcze dostać buty, ubranie, skóry, manufakturę i inne fabrykaty, galanterię i żelazo, podczas gdy w Grodnie, Lidzie, Białymstoku itd. brakowało tych rzeczy kompletnie. W Wilnie kosztowało jeszcze kilo cukru 3 ruble, podczas gdy w Lidzie 15, w Baranowiczach już 25, a w Brześciu 60 rubli. Za napilnik do piły płaciło się w Wilnie na początku tylko 2 ruble, a zaraz za granicą, przebiegającą o kilkadziesiąt kilometrów, brało się zań – 14 rubli”. Białoruscy chłopi jeździli więc po towary do Wilna, stamtąd zaś wyjeżdżali do nich handlarze i spekulanci. Władze sowieckie zaś nie tyle walczyły ze spekulacją, ile po prostu zabraniały w ogóle poruszania się w terenie. Jeżdżący pociągami w każdej chwili byli narażeni na rewizję osobistą, wybierano więc inny środek lokomocji – najczęściej furmankę konną – i pod osłoną nocy przedzierano się przez granicę między Litewską i Białoruską Republiką Rad.

Pochód polskich jeńców wojennych<br/>Źródło: www.wajszczuk.v.pl

Pochód polskich jeńców wojennych
Źródło: www.wajszczuk.v.pl

Mackiewicz opisał jedną z takich wypraw, w której brał udział w grudniu 1940 roku. Wieźli wówczas 10 par butów, 50 kilo cukru, kilka koszul, bibułę do tytoniu, pięć tuzinów napilników i kilkaset proszków od bólu głowy, za które na wsi płacono po dwa ruble za jeden, ponieważ kompletnie brakowało tam jakichkolwiek środków leczniczych. W pobliżu granicy zatrzymani zostali przez milicję sowiecką, co groziło aresztowaniem. Towarzysz Mackiewicza wyjął granat i cisnął go w stronę milicjantów. To umożliwiło im ucieczkę. „Odczułem nagle wielką ulgę i wielki spokój – wspomina to wydarzenie Mackiewicz – nawet jakby radość, po raz pierwszy w Sowietach doznana, rozpierała piersi. Czy to z powodu udanej ucieczki, czy może – rzuconego granatu. Był to jedyny granat, który słyszałem w ciągu całego bolszewickiego panowania. Granat rzucony ręką przemytnika”.

Wyprawa zakończyła się powodzeniem. Wizyta w białoruskiej wsi i rozmowy z chłopami nie nastrajały jednak Mackiewicza optymistycznie. Przysłuchiwał się ich opowiadaniom, żalom i pewnie sam czuł ogromny żal, że nie może teraz – jak przed wojną – stanąć w ich obronie. Wszędzie uderzały go ogromna bieda, nędza, zwątpienie i zobojętnienie. Jeden z chłopów opowiedział mu historię o gospodarzu, którego skazano na pięć lat więzienia za to, że „wyjechał z domu, przywiązał kobyłę z wozem do płotu i poszedł sam do chaty. Od własnego dobra uciekł, żeby nie mieć konia. Wielu tak robiło – mówił chłop – bo wytrzymać było trudno, jak zaczęli na roboty wyznaczać. Na przykład kamienie zimą wozić! Ludzie wozili, palce sobie odmrażali, całą zimę wozili, a płacono kilka kopiejek za metr, według taksy państwowej. Znaczy, trzeba było za darmo pracować, a czym konia karmić? (…) jak zaszli Sowiety, to tylko pańszczyzna i pańszczyzna. Jak nie kamienie, to drzewo z lasu, to co innego jeszcze. Woź i woź bez przerwy. A kogo przyłapią, że nie jedzie – temu trzy lata więzienia (…). Więc po niektórych wsiach to ludzie darmo oddawali konie. Bez konia też trzeba było pracować, ale zawsze choć owsa nie kupujesz. A skąd jego wziąć, tego owsa? Czy to porządny gospodarz sprzeda za te ich gówniane ruble?”.

Z zacisza Czarnego Boru obserwował Mackiewicz ludzką degrengoladę i „gnicie”, spoglądał na swych przedwojennych znajomych, dziennikarzy i polityków, którzy – niejednokrotnie dobrowolnie – wprzęgali się w sowiecką machinę kłamstwa i zniewolenia. Trzymał się od nich z daleka, co musiało wzbudzać gniew tychże i podsycało tylko stare konflikty. Człowiek uważany przez nich za zdrajcę narodu w czasach „okupacji” litewskiej, miał teraz czyste ręce i nie ukrywał swojej pogardy dla nich. Gardził wszystkim co sowieckie, bolszewickie, komunistyczne. Codzienne życie dostarczało mu ku temu wiele powodów. I chociaż w żadną antypaństwową działalność nie był wplątany, zainteresowało się nim NKWD. Zatrzymany został jeszcze przed wielkimi deportacjami, które miały miejsce w czerwcu 1941 roku. Po 48-godzinnym śledztwie Mackiewicza wypuszczono, zmuszając wcześniej do podpisania zobowiązania, że „pod groźbą kary za zdradę tajemnicy państwowej, nie wyjawi nikomu faktu aresztowania oraz przebiegu śledztwa”. Na przekór nie robił z tego wobec nikogo tajemnicy. Jak sam twierdzi, opowiedział wszystko pierwszemu napotkanemu na ulicy znajomemu.

Mapa pokazująca lokalizacje na terenie ZSRR polskich obozów jenieckich i Katynia<br/>Źródło: www.wajszczuk.v.pl

Mapa pokazująca lokalizacje na terenie ZSRR polskich obozów jenieckich i Katynia
Źródło: www.wajszczuk.v.pl

Przebieg śledztwa jest nam znany. Opisał to Mackiewicz w – wydrukowanym na łamach gadzinówki niemieckiej „Gońca Codziennego” latem 1941 roku – artykule pt. „Moja dyskusja z NKWD”, potem opis ten włączył do powieści „Droga donikąd”. Wzięty został z ulicy, a przesłuchiwał go oficer o nazwisku Zajcew (jak zaznacza Mackiewicz we wstępie do powieści, nazwiska oficerów „ludowego komisariatu bezpieczeństwa państwowego – N.K.G.B.” są autentyczne). Z opisu wynika, że nie sprecyzowano przeciwko niemu żadnych konkretnych zarzutów, a całe aresztowanie miało prawdopodobnie na celu nakłonienie byłego dziennikarza do współpracy z radzieckimi gazetami. „Cóż wam się tedy nie podoba w naszej prasie, w której nie chcecie pracować?” – spytał Zajcew, Paweł zaś (to imię bohatera książki, pod którym ukrył się autor) odpowiedział: „Szablon”. Zajcew na to: „Aaa… Ot, gdzie celuje indywidualista. Wszystko to przez ten wasz przeklęty indywidualizm. Pora, pora już nauczyć się myśleć kolektywnie”. Po dwóch dniach Pawła-Mackiewicza wypuszczono. Do pracy dziennikarskiej oczywiście nie powrócił.

Pisarz nie czuł się jednak bezpieczny. W czerwcu 1941 roku, po rozpoczęciu masowych deportacji, obawiając się wywózki do Kazachstanu, ukrył się w Puszczy Rudnickiej w miejscowości Wisińcza (nad rzeką o tej samej nazwie). Sam przebieg wywózek opisał po wojnie (w roku 1947): „Sama procedura nasuwała analogię z rakarzem miejskim, który wiezie przez miasto złapane psy. Ale nie podobieństwo, tylko kontrast pomiędzy okolicznościami hycla i NKGB stwarzał niezwykłą rzeczywistość. – Przed rokiem 1939 rakarze miejscy nakazane mieli opuszczanie ulic, zanim młodzież nie wysypała do szkół, gdyż los złapanych, biednych zwierząt mógł ją gorszyć i oburzać moralnie. Los ten jednak nie zawsze był najgorszy. Większość psów zachowywano bądź do wykupu, bądź po prostu na sprzedaż. (…) Teraz było zupełnie inaczej. Deportowanych wieziono zarówno w nocy, jak w biały dzień, na oczach wszystkich. Los ich był jednak przesądzony, straszny. Nikt ich nie mógł ani wykupić, ani odkupić. A przecież byli to ludzie, nie – psy”. Deportacje te, zdaniem Mackiewicza, osiągnęły „zaledwie” cyfrę około ośmiu tysięcy. W tej liczbie spory był procent Żydów, a także urzędników i wojskowych litewskich, niezamieszkałych w Wilnie przed wojną.

1 2 »

Komentarze

Dodaj komentarz

Dodaj komentarz FB

Najnowsze

Rynsztokowo: No to grzejemy…
Marcin Knyszyński

5 III 2023

Irvine Welsh, Szkot z Edynburga, zadebiutował dokładnie trzydzieści lat temu powieścią opartą bardzo mocno na swoim własnym życiu. Czyli na wspomnieniach z końca lat siedemdziesiątych, kiedy to heroina była „naturalnym elementem jego otoczenia” i sposobem na życie w Leith, jego rodzimej dzielnicy. Powieść ta, napisana po angielsku, szkocku i miejscami twardą miejscową gwarą z Leith, kojarzona jest u nas przede wszystkim z jej kinową ekranizacją. Mocną i nie pozostawiającą obojętnym.

więcej »

Odłóż telefon, sięgnij po książkę
Julia Krawiec

4 III 2023

Otaczają mnie ludzie twierdzący, że nikt już nie czyta tyle co kiedyś. Słysząc takie stwierdzenie raz po raz uświadamiam sobie, jak mało wiedzą oni o dzisiejszej społeczności czytelniczej, która oczywiście jest inna od tej, jaką pamiętają nasi rodzice czy dziadkowie, ale wciąż jest i działa… czasem nawet zbyt skutecznie.

więcej »