Login:
Hasło:
Pamiętaj mnie

Zapomniałem hasła	Nie mam jeszcze konta
Zaloguj przez:

dzisiaj: 28 lutego 2021

Czy książki czytają ludzi? Autorzy kontra czytelnicy
Czemu jedni bohaterowie literaccy budzą naszą sympatię, a innych mamy ochotę własnoręcznie zadusić? Czy twórca ma prawo oczekiwać, że czytelnicy zinterpretują dzieło zgodnie z intencjami? Dyskusja zaczęła się od „Teatru węży”, a dokąd nas zaprowadziła – przekonajcie się sami.
Weekendowa Bezsensja: 40 najgorszych okładek płyt 2020 roku i bonus
Miniony rok, choć zachwiał branżą muzyczną, nie wpłynął na podwyższenie jakości okładek zdobiących albumy. Tu wciąż mamy znaczną nadreprezentację.
Uśmiech towarzyszki Kamli
Polityczny esej połączony z reportażem z partyzanckiego przemarszu to w wykonaniu prozaiczki światowej klasy broń niezwykle niebezpieczna. Arundhati Roy w „Indiach rozdartych” wrzuca czytelnika w sam środek krwawego konfliktu, opisanego z liryczną pasją.
Lupin: Odc. 4. Prawdziwa potęga mediów
Po tym, co widzieliśmy w poprzednim odcinku, oczywiście należało się spodziewać, że główny bohater weźmie na celownik Huberta Pellegriniego. Dawny pracodawca Babakara będzie jednak dla Assane’a niezwykle trudnym przeciwnikiem.
Fantastyczne antologie: Mechaniczne żurawie
Swego czasu dość intensywnie reklamowana antologia „Inne światy” jest zbiorem nierównym, ale przynajmniej część tekstów ma klimat i inspiruje do przemyśleń.
Nie każdy elf wygląda jak Legolas
Nie będę bardzo oryginalny twierdząc, że lubię ładnie wydane komiksy. Duży format (powiększony A4), twarda okładka, dużo materiałów dodatkowych. Taki właśnie jest pierwszy tom „Świata Dryftu”, i, co ważne, zawiera całkiem nieźle zapowiadającą się historię.
Człowiek po przejściach
„Rork” należy do tych komiksów, które do dziś rozpalają wyobraźnię czterdziestoletnich fanów opowieści obrazkowych w Polsce.
Na rubieżach rzeczywistości: Lęk i odraza w Kalifornii
Dziś przejdziemy „Przez ciemne zwierciadło”, aby stoczyć się na samo dno – tak oto Philip K. Dick podsumował wspomniany etap swojego życia. W sumie nie tylko – to były życia wielu mu podobnych, ówczesnych buntowników wobec rzeczywistości. A ta, jak to zwykle bywa, potraktowała ich bezlitośnie.

Książki

Magazyn CCIII

Pobierz magazyn

Podręcznik

Nowości

książkowe (wybrane)

Nocny powrót
Sebastian Fitzek
Anatomia pęknięcia
Michał Protasiuk
Księgi krwi
Clive Barker
Zew Wilka
Anthony Ryan
Hajmdal. Relikt
Dariusz Domagalski
Amerykańskie lato
Alex Kotlowitz
Rozgrywka
Allie Reynolds
Żona więźnia
Maggie Brookes

więcej »

Zapowiedzi

książkowe

Czerwony śnieg na Etnie
Jarosław Mikołajewski, Paweł Smoleński
Pogrzebana
Peter Hessler
Przez drogi i bezdroża
Peter Hessler
Jak zdobyć supermoce
Ewa Martynkien

więcej »

Leopold Tyrmand
‹Życie towarzyskie i uczuciowe›

WASZ EKSTRAKT: 0,0 %
Zaloguj, aby ocenić

Tytuł	Życie towarzyskie i uczuciowe
Data wydania	22 kwietnia 2009
Autor	Leopold Tyrmand
Wydawca	Wydawnictwo MG
ISBN	978-83-61297-17-8
Format	368s. 145×205mm
Cena	39,90
Gatunek	obyczajowa
Zobacz w	Kulturowskazie
Wyszukaj w	MadBooks.pl
Wyszukaj w	Selkar.pl
Wyszukaj w	Skąpiec.pl

Wyszukaj / Kup

Sprawdź cenę

Gomułkowskie kariery – wersja na gorzko
[Leopold Tyrmand „Życie towarzyskie i uczuciowe” - recenzja]

Witold Werner

Dzieje „Życia towarzyskiego i uczuciowego” Leopolda Tyrmanda według Stefana Kisielewskiego wyglądały następująco: cenzura nie zgłosiła, co zdumiewające, zastrzeżeń do powieści. Książka została utrącona na etapie opracowania wydawniczego. Szybko zorientowano się, że za wymyślonymi nazwiskami stoją realne postacie ówczesnego życia publicznego i – aby uniknąć skandalu – odmówiono wydania powieści. Opublikowany w prasie fragment wywołał podobno spore oburzenie.

Witold Werner

Gomułkowskie kariery – wersja na gorzko
[Leopold Tyrmand „Życie towarzyskie i uczuciowe” - recenzja]

Leopold Tyrmand
‹Życie towarzyskie i uczuciowe›

WASZ EKSTRAKT: 0,0 %
Zaloguj, aby ocenić

Tytuł	Życie towarzyskie i uczuciowe
Data wydania	22 kwietnia 2009
Autor	Leopold Tyrmand
Wydawca	Wydawnictwo MG
ISBN	978-83-61297-17-8
Format	368s. 145×205mm
Cena	39,90
Gatunek	obyczajowa
Zobacz w	Kulturowskazie
Wyszukaj w	MadBooks.pl
Wyszukaj w	Selkar.pl
Wyszukaj w	Skąpiec.pl

Wyszukaj / Kup

Sprawdź cenę

Trzeba przyznać, że odwaga autora musiała graniczyć z bezczelnością, jeśli liczył, że powieść tak demaskatorska dotrze do czytelników w całości. Zgadywanka „kto jest kim” była w zasadzie nie do ominięcia podczas lektury. 50 lat po faktach opisanych w „Życiu…” jest to już zabawa dość jałowa. Wiadomo, kto prawdopodobnie był pierwowzorem redaktora Andrzeja Felaka (w jego losach można dostrzec zbieżności z karierą Edmunda Osmańczyka – dziennikarza o dość zawiłym życiorysie) i pani Stollowej – szarej eminencji świata literatury (w tej postaci widać podobieństwa do Ireny Krzywickiej i Heleny Zatorskiej). Niemal z pewnością można orzec, że Mikołaj Plank – jeden z dwóch głównych bohaterów powieści – to sam Tyrmand, co sugeruje jego zamiłowanie do niekonwencjonalnych strojów (w tym znaku firmowego Tyrmanda – kolorowych skarpetek) i do muzyki jazzowej.

Wartka akcja powieści wiąże losy dwóch postaci – przy czym naprzemiennie historia jednego jest tłem dla życia drugiego. Mikołaj Plank to tępiony przez władze filmowiec i literat. Uroczy alkoholik, zdumiewająco zdystansowany wobec komunizmu (za co obrywa niemal codziennie). Snuje się za nim sława wybitnego artysty, choć w zasadzie nie wiadomo, czym sobie na nią zasłużył. Żyje w materialnej biedzie i w rzadkim komforcie mówienia wprost tego, co myśli, bezskutecznie za to zabiega o publikacje swoich utworów i realizację – genialnego podobno – projektu filmowego. Andrzej Felak (pospolitość nazwiska z pewnością zamierzona i złośliwa) jest dokładnym przeciwieństwem Planka. Służalczy i dyspozycyjny cynik, który świetnie sobie radzi w każdej epoce, a jego celem jest pomnażanie majątku i – cokolwiek to znaczy – budowanie własnej pozycji.

Obaj panowie żyją w niezwykle skomplikowanej sieci powiązań i zależności, której poszczególne nitki pociągają wpływowe i rozwiązłe kobiety, wiceministrowie, redaktorzy naczelni i naczelnicy rozmaitych instytucji. Andrzej w tym systemie jest niezwykle asertywny i sprawny, Mikołaj daje się ponieść sytuacji, ponosząc kolejne dotkliwe porażki. Co ciekawe, żywią do siebie cień sympatii. W przypadku Felaka wynika on ze skrywanego podziwu dla Planka, zaś wiecznie młodzieńczy Mikołaj tak po prostu ma – zdaje się pielęgnować w sobie pozytywne emocje.

Uderza w powieści brak postaci jednoznacznie pozytywnej. Nawet Plank nie jest święty, choć w porównaniu z takimi postaciami jak żona Andrzeja, naczelny organu, w którym pisze Andrzej, czy przede wszystkim pewien napuszony filmowiec – Mikołaj wydaje się najbardziej ludzki w pozytywnym rozumieniu tego słowa. Efektem moralnego równania w dół jest niemal całkowity brak napięcia – trudno przejmować się tym, że ludziom mającym niejedno na sumieniu przydarza się coś złego. To z pewnością zamierzony zabieg autora. Jednak brak napięcia nie oznacza nudy – każdy akapit pełen nasycony jest barwnym językiem, dynamiczną akcją i błyskotliwymi analizami. Z artystycznego punktu widzenia „Życie…” jest powieścią naprawdę wysokiej klasy.

„Życie…” bezwiednie porównuje się do „Złego”. Książki poniekąd uzupełniają się – „Zły” to panorama warszawskiego półświatka, „Życie…” skupia się na gomułkowskim establishmencie. W obu przypadkach Tyrmand umiejętnie buduje klimat, w którym mamy wrażenie, że czytamy fabularyzowany reportaż, a nie fikcję, przez co jego wizja wygląda niezwykle wiarygodnie. Są też oczywiście różnice. Dziwi w „Życiu…” całkowity brak fascynacji autora miastem, w którym rozgrywa się akcja. O ile w „Złym” Warszawa jest czymś więcej niż tylko tłem wydarzeń, o tyle w „Życiu…” jest po prostu mglistą lokalizacją. Co prawda pojawiają się plastyczne elementy opisowe (m.in. dotyczące Saskiej Kępy), jednak są silnie przyprawione słowami dezaprobaty dla brzydoty stolicy. Można domniemywać, że Tyrmand pisał swoją powieść w stanie frustracji, a przynamniej zmęczenia codziennością.

Kolejne zestawienie „Złego” i „Życia…” dotyczy enklaw luksusu i glamouru w ogarniętej nędzą powojennej Polsce. Po lekturze „Złego” wiadomo było, że nominalnie ludowe państwo tolerowało gigantyczne rozwarstwienie majątkowe, dzięki czemu – mówiąc językiem epoki – komunistyczny burżuj żył nie gorzej niż jego odpowiednik na Zachodzie. „Życie…” to coś więcej – to w zasadzie poradnik, co należało w stalinowskiej i gomułkowskiej Polsce robić, aby żyć w drażniącym szaraków dostatku.

Odwzorowana przez Tyrmanda epoka jest odstręczająca nawet według dzisiejszych standardów, co więc dopiero mówić o latach 60. I bez znaczenia jest, ile postaci miało swoje odpowiedniki w realnym życiu. Zastanawia nieobecność systemowego terroru, o którym wiadomo dziś tak dużo – ale to w zasadzie jest oczywiste, oskarżanie reżimu o zbrodnie nie było prerogatywą żyjącego na literackim marginesie pisarza. Epoka gomułkowskiej odwilży nie odróżnia się przez to od ery polskiego stalinizmu.

Tyrmand wiele jednak pisze o rzeczach, o których milczą podręczniki do historii. A więc – klientyzm, korupcja i uznaniowość, które nagradzały oportunistów, a karały niepokornych i nadmiernie aktywnych. Nie ma tu moralizmu, Felaka nie trafia oczekiwany przez czytelnika szlag, Mikołaj po prostu znika (ginie? popełnia samobójstwo?). Książka ma więc ogromną wartość poznawczą. Gdybym jednak miał wybrać największą zaletę powieści Tyrmanda, moje wskazanie dotyczyłoby języka. To ogromnie bogate i nowoczesne instrumentarium, którym autor posługuje się z wirtuozerią wyróżniającą go na tle innych pisarzy sprzed kilkudziesięciu lat.

Reasumując: świetna, niestarzejąca się powieść, nie tylko dla fanów klimatu Polski powojennej.

16 lutego 2011

Komentarze

05 III 2012 23:36:37

Dobra recenzja. Szkoda tylko, że zdradza losy głównych bohaterów.

Dodaj komentarz

Dodaj komentarz FB

Najnowsze

Uciec, ale dokąd?
Marcin Knyszyński

27 II 2021

Wydawnictwo IX zebrało pięć starszych opowiadań Dawida Kaina, dołożyło dwa zupełnie nowe i wydało „Wszystkie grzechy korporacji Somnium”. Skromna, mała książeczka – ale niech nie zwiodą was jej niepozorne gabaryty. Wszystkie dotychczas czytane przeze mnie powieści autora („Oczy pełne szumu”, „Fobia” i „Ostatni prorok”) dotykały podobnego zagadnienia – kłopotu zwanego „istnieniem”. Tak, dokładnie – coś, co jest absolutnie podstawowe, niezbywalne i konieczne (choć tu można się spierać na szczycie (...)

więcej »

PRL w kryminale: Zielarz, przemytnik i arabski kochanek
Sebastian Chosiński

26 II 2021

Na początku lat 80. XX wieku aktywność literacka Zygmunta Zeydlera-Zborowskiego zaczęła wyhamowywać. Raz, że pisarz był już w wieku, w którym większość mężczyzn w Polsce Ludowej znajdowała się na emeryturze. Dwa, że wraz ze zmieniającą się sytuacją polityczną malała popularność „powieści milicyjnych”. Drukowany na łamach prasy „Czwarty klucz” był jedynym premierowym tekstem pisarza, jaki ukazał się w gorącym 1981 roku.

więcej »

O świecie, którego już nie ma
Sebastian Chosiński

25 II 2021

Był starszym bratem laureata literackiej Nagrody Nobla za 1978 rok. Isaak Bashevis Singer uważał zresztą Izraela Joszuę za swego mentora. Są krytycy, którzy uważają, że talentem starszy z Singerów przewyższał tego, który później zdobył światowy rozgłos. Niestety, zmarł, mając zaledwie pięćdziesiąt lat. Ale i tak pozostawił kilka dzieł, które można uznać za prozatorskie arcydzieła. Wydany po raz pierwszy w języku polskim przed paroma tygodniami zbiór opowiadań „Perły” był jego książkowym (...)

więcej »