Login:
Hasło:
Pamiętaj mnie

Zapomniałem hasła	Nie mam jeszcze konta
Zaloguj przez:

dzisiaj: 28 maja 2023

Harry Potter? Narnia? Mozart!
Szafka z zegarem w szkolnej bibliotece okazuje się przejściem do świata fantazji. Brzmi jak początek streszczenia powieści dla młodzieży młodszej? Trochę tak, bo „Czarodziejski flet” Floriana Sigla to niejako próba pożenienia opery Mozarta z motywami typowo szkolnymi: wredny szpaner, sympatyczny fajtłapa, atrakcyjna koleżanka, budzący strach dyrektor. A po drugiej stronie – przygody, ratowanie świata i… królewna. Kogo wybierze bohater?
Niejednoznaczny kot
Jeżeli w ruinach kurortu znajdziesz nietknięte drzwi, a obok nich tajemniczą figurkę, na wszelki wypadek jej nie dotykaj, a już na pewno nie podnoś! Tytułowa bohaterka filmu „Suzume” przez swoją lekkomyślność zostaje wciągnięta w niesamowitą przygodę, w trakcie której będzie musiała uratować swój kraj oraz zakocha się w… żółtym krzesełku.
Bywało lepiej
„Jesteśmy snem” to zbiór trzech krótkich powieści Ursuli K. LeGuin. Zbiór dość nierówny, bo zawarte w nim historie są leciwe i mało zajmujące, szczególnie dla współczesnego czytelnika.
Upadek Rycerza: Część 5. Rycerz odnowiony
Tego już w czasach TM-Semic nie poznaliśmy. Batman pokonał Azraela, a sam Azrael najwyraźniej poszedł po rozum do głowy, Robin powrócił do jaskini, Nightwing pojawił się ni stąd ni zowąd i tylko rozczarowanego i obrażonego Alfreda nadal brakuje. Bruce Wayne wrócił do roli człowieka-nietoperza, prawda? No niestety, sprawa jest trochę bardziej skomplikowana.
Kulawe konie: Sez. 1. odc. 1. Witajcie w czyśćcu (a może nawet w piekle)
Nie ulega wątpliwości, że twórcy „Kulawych koni” znakomicie potrafią operować kontrastami i igrać z przyzwyczajeniami widzów. I tak na początku pierwszego odcinka wprawdzie obserwujemy dynamiczną akcje przeprowadzoną przez agentów służb specjalnych, ale szybko wydarzenia toczą się w zgoła odmiennym tempie, Co istotne, mimo to napięcie wciąż utrzymuje się na wysokim poziomie.
Puchatek: Żenada i wstyd
Jak wielokrotnie pouczają starsi – co nagle, to po diable. „Puchatek: Krew i miód” potwierdza to w całej rozciągłości.
Wporzo
„Niepodległość. Terra Alta II” to powieść kryminalna, ale przy okazji jest zaangażowanym głosem w dyskursie o tożsamości Katalonii.

Książki

Magazyn CCXXVI

Pobierz magazyn

Podręcznik

Nowości

książkowe

Świt Atlantydy
Evan Currie
Bardzo spokojna okolica
John Bloom, Jim Atkinson
Duchy z Błękitnej Zatoczki
J. Fenosa
Kamienica
Agnieszka Panasiuk
Sekretne życie pobożnych kobiet
Deesha Philyaw
Sigalin
Andrzej Skalimowski
Szczęście
Magdalena Miecznicka

więcej »

Zapowiedzi

książkowe (wybrane)

Spotkanie z Ramą
Arthur C. Clarke
Jak uciec Houdiniemu
Kerri Maniscalco
Lekcje
Ian McEwan
Rodzina Borgiów
Mario Puzo
The Night Shift
Alex Finlay
Vi, dziewczynka szpieg. Licencja na luz
Maz Evanz
Wojna w blasku dnia. Księga 1
Peter V. Brett
Zimne bagno
Liza Marklund

więcej »

Isaac Asimov
‹Nagie słońce›

EKSTRAKT:	80%
WASZ EKSTRAKT: 0,0 %
Zaloguj, aby ocenić

Tytuł	Nagie słońce
Tytuł oryginalny	Naked Sun
Data wydania	15 października 2013
Autor	Isaac Asimov
Przekład	Michał Wroczyński
Wydawca	Rebis
Cykl	Roboty
ISBN	978-83-7301-384-1
Format	216s. 150x225mm; oprawa twarda, obwoluta
Cena	42,90
Gatunek	fantastyka
WWW	Polska strona
Zobacz w	Kulturowskazie
Wyszukaj w	MadBooks.pl
Wyszukaj w	Selkar.pl
Wyszukaj w	Skąpiec.pl

Wyszukaj / Kup

Sprawdź cenę

Zbrodnia na planecie robotów
[Isaac Asimov „Nagie słońce” - recenzja]

Jacek Jaciubek

„Nagie słońce” ukazało się pierwotnie krótko po znakomitym „Pozytonowym detektywie” i choć ma pewne wady, w dużej mierze trzyma wysoki poziom poprzedniej powieści Asimova.

Zbrodnia na planecie robotów
[Isaac Asimov „Nagie słońce” - recenzja]

„Nagie słońce” ukazało się pierwotnie krótko po znakomitym „Pozytonowym detektywie” i choć ma pewne wady, w dużej mierze trzyma wysoki poziom poprzedniej powieści Asimova.

Isaac Asimov
‹Nagie słońce›

EKSTRAKT:	80%
WASZ EKSTRAKT: 0,0 %
Zaloguj, aby ocenić

Tytuł	Nagie słońce
Tytuł oryginalny	Naked Sun
Data wydania	15 października 2013
Autor	Isaac Asimov
Przekład	Michał Wroczyński
Wydawca	Rebis
Cykl	Roboty
ISBN	978-83-7301-384-1
Format	216s. 150x225mm; oprawa twarda, obwoluta
Cena	42,90
Gatunek	fantastyka
WWW	Polska strona
Zobacz w	Kulturowskazie
Wyszukaj w	MadBooks.pl
Wyszukaj w	Selkar.pl
Wyszukaj w	Skąpiec.pl

Wyszukaj / Kup

Sprawdź cenę

Isaac Asimov należy do tego grona klasycznych dla fantastyki naukowej pisarzy, którym można zaufać, wierząc, iż opisywane przez niego koncepty są całkowicie przemyślane i spójne. Tak było w pierwszych opowiadaniach o robotach, tak też było w powieści „Pozytonowy detektyw”. Koncepcje dotyczące rozwoju nauki, futurystyczne wizje cywilizacji, pomysł na pozytonowe mózgi, na bazie których buduje się urządzenia nie mają zbyt wielu luk, a przy tym są opisane w sposób nader przyjazny dla czytelnika: możliwie rzeczowo, krótko i konkretnie.

Pod względem fabularnym „Nagie słońce” jest prostą kontynuacją „Pozytonowego detektywa”. Tym razem ziemski detektyw Elijah Bayley zostaje jednak wysłany z misją na odległą Solarię, aby wyjaśnić zagadkę śmierci pewnego naukowca, Rikaine`a Delmarre`a. Sprawa jest o tyle dziwna, że na Solarii przestępstwa do tej pory nie były znane, wszelkie patologie bowiem usuwane są za pomocą inżynierii genetycznej już w okresie życia płodowego. A jednak dochodzi do precedensu i jedynym ratunkiem wydaje się przenikliwy umysł Bayleya, który do pomocy dostaje ponownie robota Daneela Olivawa. Ten drugi znów będzie ukrywał swą prawdziwą naturę, udając mieszkańca stolicy Światów Zaziemskich – Autory.

Solaria jest planetą zamieszkałą przez niedużą liczbę Przestrzeńców, czyli potomków dawnych ziemskich osadników oraz przez ogromną liczbę robotów. Tubylcy są bowiem największymi w galaktyce specjalistami od ich produkcji. Solarianie wiodą życie niemal pustelnicze, żyją nie wchodząc sobie nawzajem w drogę. Poszczególne domy oddalone są od siebie o dziesiątki, a może nawet setki kilometrów, a do „spotkań” dochodzi wyłącznie poprzez aparaturę służącą transmisji wizji. W rzeczywistości mieszkańcy planety nie stykają się praktycznie nigdy – pomysł w swej istocie interesujący, ale niestety potwornie trudny do wiarygodnego przedstawienia. Bo przecież ludzie nie spotykający się ze sobą w żadnych okolicznościach, nawet nie zmuszani do rozmowy (robot to nie partner do dyskusji) muszą komunikować się inaczej od nas, używać innych pojęć, w odmienny sposób myśleć. Asimov próbuje oddać te różnice, udaje mu się nieźle, ale można go złapać na potknięciach. Jak wtedy, gdy Bayley rozmawia z miejscowym szefem bezpieczeństwa Gruerem o możliwym przebiegu morderstwa: ten drugi w autorytatywny sposób stwierdza, „że ogarnięta furią kobieta zdolna jest do zdumiewających wyczynów”, sugerując, że Delmarre`a zamordowała jego żona. W jakich jednak okolicznościach Gruer mógł być świadkiem kobiecej czy czyjejkolwiek furii, skoro Solarianie żyją w ogromnym oddaleniu od siebie? Co więcej, zabójstwo naukowca jest pierwszą zbrodnią popełnioną na zasiedlonej trzysta lat wcześniej planecie. Skąd więc wiedza Gruera na temat „narzędzi zbrodni”, „motywów” itp.? Książkowa teoria? Nie wiadomo.

Skutkiem rozproszenia jest oczywiście specyficzna obyczajowość tubylców, dla Bayleya jako przedstawiciela Ziemi zupełnie niezrozumiała. Otóż Solarianie wchodzą tylko w aranżowane związki małżeńskie, a sfera seksualności jest dla nich źródłem niewysłowionego cierpienia. Popęd seksualny został niemal wyrugowany z ich życia, sprowadzony do poziomu niezbędnej, ale wyjątkowo uciążliwej, wręcz obrzydliwej czynności. Nie ma oczywiście mowy o miłości czy uczuciach innych niż jakiś rodzaj przywiązania czy może wzajemnej odpowiedzialności. Małżonkowie żyją i pracują jako byty całkowicie osobne, otoczone wykonującymi za nich wszystkie czynności robotami. Detektyw Bayley z najwyższym trudem zbiera informacje dotyczące prywatności Solarian, mieszkańcy chętnie opowiadają o swojej pracy, ustroju i historii planety, lecz o swej intymności milczą jak zaklęci. Nawet potomstwo otoczone jest potężnym tabu. Dzieci nie rodzą się, lecz już jako zarodki wyciągane są operacyjnie z ciał matek i przenoszone do specjalnej przestrzeni, gdzie poddawane sztucznemu wzrostowi, rozwijają się praktycznie aż do osiągnięcia wieku dorosłego. Po drodze zaś usuwane są z ich ciał wszelkie genetyczne usterki. Dla autochtonów Solaria jest idealnym wcieleniem w życie utopijnych wizji, dla Bayleya – raczej krainą z koszmaru.

Dokąd by się nie udał, Ziemianin napotyka na mur. Raz są to obwarowania związane z tabu dotyczącym potomstwa, innym razem niezrozumiałe dla niego zachowania seksualne, dziwaczne podejście do spraw naukowych (jedyny na Solarii socjolog nie zna żadnych klasycznych dzieł tej nauki, ponieważ sam praktycznie stworzył ją od podstaw i wymyślił dla niej ramy) bądź wrogość niektórych tubylców. Co gorsza powierzchnia planety jest tak inna od jedynej znanej mu przestrzeni, czyli gigantycznych ziemskich miast przypominających mrówcze kopce, że odczuwa nieustanne problemy adaptacyjne. Solaria przeraża go ogromem wolnej przestrzeni, zjawiska nieznanego w metropoliach przykrytych szklanymi kopułami, wskutek czego Bayley co jakiś czas dostaje ataku agorafobii. Z równowagi wyprowadzają go również wszechobecne roboty, których jest na planecie dziesięć tysięcy razy więcej niż ludzi. W prowadzeniu śledztwa pomagają mu jednak doskonały zmysł obserwacji, zdolność do adaptacji do nowych warunków, umiejętność wysnuwania wniosków – to cechy najwybitniejszych literackich detektywów i Bayley na tym polu nie odstaje od nikogo. Trudno go przy tym nie lubić. Asimov nie szczędzi mu trudności na drodze do rozwiązania zagadki, zwodzi go przy pomocy przeróżnych środków, ukazując tym samym potęgę przyzwyczajonego do trudności umysłu Ziemianina na tle zblazowanych Przestrzeńców, żyjących w kompletnie nie stymulującym środowisku.

Charakterystyczna dla całego cyklu o robotach jest hermetyczność poszczególnych scen. Ten zabieg z całą pewnością ułatwił Asimovowi prowadzenie narracji, ale jednocześnie jest jedną z największych słabości serii, ponieważ powoduje wrażenie sztuczności. To oderwanie od czynników zewnętrznych znajduje uzasadnienie w specyficznej kulturze życia na Solarii (w kolejnym tomie – na Aurorze), mimo tego czasem razi, a z całą pewnością jest bardzo przewidywalne. Bayley porusza się po obcej planecie jak pionek w grze planszowej: od jednego punktu do drugiego, wyabstrahowany z otoczenia i zawsze napotykający tylko określone, w jakiś sposób przewidywalne przeszkody.

Czytana zaraz po „Pozytonowym detektywie” książka może lekko rozczarować, bo powiela sporo schematów z tomu otwierającego historię Bayleya. Znów mamy do czynienia ze zbrodnią na Przestrzeńcu, który zabity został w miejscu odosobnionym. Znów zapewne jakąś rolę odegrały w zbrodni roboty. Znów kobieta wykorzystana zostaje przez autora jako swego rodzaju narzędzie rozpraszające detektywa i podsuwające mu mylne tropy przed nos. Ponownie Daneela Olivawa nikt nie podejrzewa o bycie robotem, co Bayley postanawia w pewnym momencie wykorzystać jako atut. Raz jeszcze Ziemianin musi zmierzyć się z pewnymi wzajemnymi animozjami i różnicami wśród napotykanych ludzi, a ostatecznie uratować całą rasę. Bo nie ulega wątpliwości – sprawa, którą się zajmuje nie jest błaha, lecz zależy od niej przetrwanie wielu światów.

Czasem bardziej nachalnie, czasem mimochodem Asimov przemyca interesujące przemyślenia związane z rozwojem cywilizacyjnym i technologicznym. Solaria może służyć jako sztandarowy przykład utopii w rozumieniu jej mieszkańców – to kraina, z której usunięto na stałe choroby, patologie, zbędne uczucia, przymus pracy, jak również zbrodnię, choć tę ostatnią niestety nie do końca. Można powiedzieć: wzór do naśladowania dla Ziemi i propozycja ścieżki, którą mogliby podążać jej mieszkańcy, przynajmniej pod pewnymi względami. My wprawdzie nie osiągnęliśmy jeszcze poziomu powszechnego szczęścia, wręcz przeciwnie, gdy powiększa się spektrum możliwych wyborów, zwiększa się poziom stresu i niepewności. Za to prawdą jest, że otacza nas coraz większa liczba robotów – tu Asimov trafił w sedno, zauważając, iż proces ten towarzyszy rozwojowi społecznemu. Znów jednak, inaczej niż w powieści, nie powoduje to jednocześnie, iż ludzie mają mniej pracy.

Asimov przewidział niezwykle celnie, choć akurat ta myśl pojawia się na marginesie innych rozważań, jak zgubnie wpłynie rozwój narzędzi komunikacyjnych na częstotliwość i jakość spotkań w rzeczywistości. Solarianom całkowicie wystarcza komunikacja zapośredniczona przez maszyny wizyjne, a spotkanie z innym człowiekiem uważają za coś nie tyle niedorzecznego, co skrajnie perwersyjnego. Bayley z trudem przełamuje to tabu, ale przy tym musi się napatrzeć na najdziwaczniejsze sceny.

Podobnie jak w poprzedniej powieści, tak i tu wyjaśnienie zagadki stanowi rzecz drugorzędną. Po lekturze pamięta się raczej interesującą wizję społeczną, technologiczną, osobowość Bayleya i jego sposoby dociekania do sedna sprawy, rozważania na temat przyszłości robotyki niż kryminalną intrygę. Bo choć interesująca, stanowi raczej tło dla dociekań o naturze ludzi i ich tworów, całych społeczeństw, planet wraz z ich historią itp. Niezależnie od tego, wraz z „Pozytonowym detektywem” „Nagie słońce” tworzy mocny duet i stanowi jedno z największych pisarskich osiągnięć Asimova.

6 kwietnia 2014

Komentarze

08 IV 2014 16:45:12

ciekawa recenzja, Asimov to jeden z moich ulubionych autorów...

Dodaj komentarz

Dodaj komentarz FB

Najnowsze

Krótko o książkach: Grzechy indiańskich ojców
Miłosz Cybowski

28 V 2023

„Mapa wnętrza” to bardzo amerykańska opowieść i wychwytywanie wszystkich zawartych w niej niuansów stanowi pewien problem. Czyni to z powieści Stephena Grahama Jonesa pozycję kłopotliwą zarówno w lekturze, jak i ocenie.

więcej »

PRL w kryminale: Piłeś – nie jedź!
Sebastian Chosiński

26 V 2023

Lata 70. XX wieku to zdecydowanie najlepszy okres dla Jerzego Edigeya. To w tamtej dekadzie powstały jego najwartościowsze, zachowujące atrakcyjność po dziś dzień, „powieści milicyjne”. Nie jest też chyba przypadkiem fakt, że głównym bohaterem kilku z nich jest oficer Komendy Stołecznej MO major Janusz Kaczanowski. W „Śmierci jubilera” stara się on rozwiązać sprawę, której korzenie tkwią w czasach okupacji.

więcej »

Przeczytaj to jeszcze raz: Eddie, Gino i Tony
Sebastian Chosiński

25 V 2023

Pisząc „Braci Rico”, mieszkający wówczas w Stanach Zjednoczonych belgijski pisarz Georges Simenon stworzył jedno ze swoich najwybitniejszych dzieł beletrystycznych. Opowieść o gangsterskiej rodzinie urosła w jego wykonaniu do antycznego dramatu psychologicznego, w którym rewizji poddane zostają takie pojęcia, jak honor, lojalność czy – nomen omen – braterstwo.

więcej »