Login:
Hasło:
Pamiętaj mnie

Zapomniałem hasła	Nie mam jeszcze konta
Zaloguj przez:

dzisiaj: 17 kwietnia 2021

Ferajna z Baker Street: Odc. 2. Makabryczna wróżka zębuszka
Wprawdzie po dotychczasowych przeżyciach młodzi bohaterowie nie mają ochoty na dalszą współpracę z doktorem Watsonem, ale przekonamy się, że ma on w zanadrzu argumenty, za pomocą których może pokonać ich opór.
Jasna strona wszechmożliwości
„Wydech” potwierdza klasę Teda Chianga jako mistrza opowiadań fantastycznych. Docenić je powinni nawet ci, którzy za tym gatunkiem nie przepadają – to twórczość bogata literacko, pełna wiarygodnych psychologicznie postaci. Pomysły autora olśniewają, a wszechstronność inspiracji nie oznacza powierzchowności.
East Side Story: Andriej Tarkowski oczyma… dziecka
Nazwać Andrieja Tarkowskiego klasykiem światowej (nie tylko radzieckiej i rosyjskiej) kinematografii – to jakby nic o nim nie powiedzieć. Był bowiem nie tylko reżyserem, ale i natchnionym poetą kina, wizjonerem i chrześcijańskim mistykiem, który w swoich filmach sięgał po skrajnie odmienne tła – od średniowiecznej Rusi po bezbrzeżny Kosmos. Dokumentalny film „Świątynia kina” opowiada o jego życiu i twórczości z perspektywy syna artysty.
Pozorna sztampa
Często w swoich recenzjach stawiałem tezę o niedocenianiu cyklu o dzielnym kowboju szczególnie w zderzeniu z „Asteriksem i Obeliksem”. Tam ciągle Rzymianie i Rzymianie, a tutaj? Indianie, Meksykanie, desperados, telegraf, kolej żelazna, ropa itp. itd. Akurat w przypadku „Gór Czarnych” Goscinny otarł się nieco o sztampę, ale jest to sztampa pozorna.
Domek na prerii
„Buddy Longway” to kojąca, familijna opowieść rozgrywająca się na Dzikim Zachodzie. Na pierwszym planie jest tu jednak życie rodzinne bohaterów, a nie pojedynki rewolwerowców, czy potyczki z Indianami. Owszem znajdziemy tu obowiązkowe punkty klasycznego westernu, ale są tworzą one tło opowieści.
Do księgarni marsz: Kwiecień 2021
Początek kwietnia zdominowały między innymi przygotowania do świąt, ale teraz można już spokojnie oddać się lekturze. Oto ciekawe pozycje, które wypatrzyliśmy w zapowiedziach wydawców.
Teologia bez iskier
Dialog epistolarny „W co wierzy ten, kto nie wierzy?” pomiędzy Umberto Eco i kardynałem Carlo Maria Martinim to raczej kurtuazyjna obrona własnych stanowisk niż bezlitosna szermierka idei.

Książki

Magazyn CCV

Pobierz magazyn

Podręcznik

Nowości

książkowe (wybrane)

Frida Kahlo i kolory życia
Caroline Bernard
Jeszcze większy przypał
Beth Garrod
Materiał na chłopaka
Alexis Hall
Outpost
Dmitry Glukhovsky
Wszystko pochłonie morze
Magdalena Kubasiewicz
Zapomnij, jak się nazywam
J.S. Monroe
Mroczne archiwa
Megan Rosenbloom
Żmije
Magdalena Lewandowska, Małgorzata Lewandowska

więcej »

Zapowiedzi

książkowe (wybrane)

Imiona śmierci
Sylwia Waszewska
Inkwizycja
Michael Baigent, Richard Leigh
Milczenie czasu
Ragnar Jónasson
Mistrz i Małgorzata
Michaił Bułhakow
Saal
Grzegorz Wielgus
Snajper
Clive Cussler, Justin Scott
Czarnobyl i Fukushima
Tomasz Ilnicki
Dolores Claiborne
Stephen King

więcej »

Władysław Reymont
‹Ziemia obiecana›

EKSTRAKT:	100%
WASZ EKSTRAKT: 0,0 %
Zaloguj, aby ocenić

Tytuł	Ziemia obiecana
Data wydania	18 sierpnia 2016
Autor	Władysław Reymont
Wydawca	Bellona
Seria	Perły literatury
ISBN	978-83-11-14139-1
Format	734s. 130×200mm; oprawa twarda
Cena	14,99
Gatunek	klasyka
Zobacz w	Kulturowskazie
Wyszukaj w	MadBooks.pl
Wyszukaj w	Selkar.pl
Wyszukaj w	Skąpiec.pl

Wyszukaj / Kup

Sprawdź cenę

Przeczytaj to jeszcze raz: Przemiana fazowa
[Władysław Reymont „Ziemia obiecana” - recenzja]

Anna Nieznaj

Po wizycie w Łodzi, gdzie ruiny fabryk z czerwonej cegły sąsiadują dosłownie przez płot z tymi przekształconymi w luksusowe lofty, nie pozostaje nic innego, jak przeczytanie „Ziemi obiecanej”, łódzkiego klasyka klasyków. A czyta się tę powieść Reymonta jak współczesny filmowy kryminał z wielkiego amerykańskiego miasta.

Anna Nieznaj

Przeczytaj to jeszcze raz: Przemiana fazowa
[Władysław Reymont „Ziemia obiecana” - recenzja]

Władysław Reymont
‹Ziemia obiecana›

EKSTRAKT:	100%
WASZ EKSTRAKT: 0,0 %
Zaloguj, aby ocenić

Tytuł	Ziemia obiecana
Data wydania	18 sierpnia 2016
Autor	Władysław Reymont
Wydawca	Bellona
Seria	Perły literatury
ISBN	978-83-11-14139-1
Format	734s. 130×200mm; oprawa twarda
Cena	14,99
Gatunek	klasyka
Zobacz w	Kulturowskazie
Wyszukaj w	MadBooks.pl
Wyszukaj w	Selkar.pl
Wyszukaj w	Skąpiec.pl

Wyszukaj / Kup

Sprawdź cenę

Reymont miał ucho do dialogów i zadziwiające, jak bardzo czuć to nawet teraz – ponad sto lat później, kiedy opisywany świat od tak dawna nie istnieje. Powtórzyłam lekturę akurat w momencie, gdy jak słoń w pokoju towarzyszyło mi pytanie, czy to prawda, że „Ziemia obiecana” jest „taka trochę za bardzo antysemicka”. Nie umiem odpowiedzieć. Miałam raczej wrażenie, że bohaterowie wszystkich nacji konsekwentnie nie cierpią się nawzajem, oscylując między zachwyconą zazdrością a pogardą. Czy narrator – w przebłyskach wybieranych migawek lub mających być obiektywnymi sądów – staje po którejś stronie? Wydaje mi się, że nie, choć liczę się z tym, że z powodu przepaści czasowej i braku historycznego wykształcenia umykają mi niuanse kontekstu. Z mojego punktu widzenia obrywało się po równi: wszystkim typom wielkomiejskich chciwych szuj. Sposób, w jaki kipi wielojęzyczne, wieloreligijne środowisko tamtej Łodzi, skojarzył mi się z amerykańskimi filmami z tych ostrzejszych – w których wzajemne uprzedzenia balansują zawsze na granicy, za którą zaczyna się przemoc.

„Ziemia obiecana” jest powieścią bardzo nowoczesną w sposobie przedstawiania świata – świata, który się przeobraża. Przechodzi granicę przemiany fazowej tak właśnie, jak nasza współczesność, gdy porządek społeczny burzy się, a wędrówki mas zmieniają całe ich postrzeganie rzeczywistości. Tętniąca rytmem fabrycznej pracy panorama miasta – z narracją przeskakującą od jednej postaci do kolejnej, na różnych szczeblach drabiny społecznej. Borowiecki i jego fabryka dostarczają łuku fabularnego, jednak w książce najważniejsze jest uchwycenie ogromu molocha, stopklatka całości.

Popularniejsza od oryginału jest chyba interpretacja filmowa Wajdy, a ona wyraźniej podkreśla jako główny wątek działającego w myśl zasady „greed is good” Karola: łączy w sposób przyczynowo-skutkowy pożar fabryki z romansem właściciela, ale też wycina dla zachowania spójności większość wątków kobiecych. Powieść Reymonta poza nieszczęsną Anką, narzeczoną Borowieckiego, rozbudowuje też postaci kilku innych kobiet. Pojawiają się dwie znudzone dziedziczki żydowskich fabrykanckich imperiów – z których historia Meli trafia czytelnika prosto w serce, bo Mela była i dość inteligentna, i dość wrażliwa, by przeczuć, że szlacheckie środowisko mężczyzny, którego z wzajemnością pokochała, nigdy nie zaakceptuje jej jako swojej. Tu wydaje mi się, że jednak nie był Reymont (aż takim?) antysemitą, skoro rozwinął tragedię Meli jako wątek właściwie równorzędny z perypetiami Karola i Moryca – trudno ocenić, czy analogiczny, czy wręcz nie ważniejszy niż ten dotyczący Anki, bo oba wymagały zaangażowania masy statystów, niekoniecznie istotnych dla głównych bohaterów, choć nieodmiennie przewijających się w tle w małym środowisku.

Łódź dzisiaj: Księży Młyn

A że Mela na koniec rzekomo tak okropnie zachowuje się w towarzystwie, tracąc całą swoją nabytą wśród inteligencji delikatność? Czy to było sto dwadzieścia lat temu podsumowanie antysemickie? Wyczulony na dialog i formy autor morderczą satyrą wyśmiewa wszelkie przejawy nieobycia i nuworyszostwa, ale to jednak niedoszła teściowa Meli, ta wspaniale urodzona i od maleńkości wychowywana w „dobrym smaku” dama, zostaje przedstawiona jako osoba, no cóż – jednoznacznie podła. Jak wielu innych łódzkich podłych ludzi.

Z wątków kobiecych mamy też polską młodą żonę szlachcica fabrykanta, której mąż tworzy świat z bajki – odcinając od dręczącej go nieuchronnej katastrofy interesów. Czy to jej wina, że chce kupować dzieła sztuki, gdy mąż jest na skraju bankructwa? To po co on utrzymuje dla niej taką iluzję? Jest też inna szlachcianka – zubożała straszliwie, walcząca o fizyczne przetrwanie rodziny własną pracą fizyczną. Niemiecka panna Mada, wykpiona w filmie Wajdy, w książce nie jest głupia karykaturalnie, a na pewno Reymont nie pokazał jej aż tak okrutnie. Żydowska femme fatale Lucy, niewierna żona, obsesyjna kochanka Karola, też u Wajdy okropnie przerysowana, w powieści jest po prostu prześliczna, namiętna i niemądra. A że nie rozumie, czym są herby na wizytówkach Karola? Nie zapominajmy kontekstu – wiemy, że wychowała się w jakimś niewielkim mieście, czyli przecież w innej kulturze, innym języku i raczej nikt jej nie tłumaczył zawiłości polskiej etykiety szlacheckiej, bo dopiero przedziwny tygiel wybuchającej w Łodzi nowoczesności sprawił, że mogą jechać z „von” Borowieckim jedną karocą – i dowolne harce wyprawiać.

Film Wajdy jest rzecz jasna wybitny, choć mnie osobiście raziła pojawiająca się miejscami zupełnie niepotrzebnie przerysowana satyrycznie stylistyka. Reymont miał dla swoich bohaterów mimo wszystko więcej szacunku. A dokładniej miał go dla nich w chwilach słabości – dla Mady, dla Lucy, które z definicji były w tych rozgrywkach bez sił. To jest ten tak niesamowity moment w dziejach, kiedy prezesi firm jeżdżą już na dwa tygodnie na szybkie wczasy do Włoch, leczą się u wegetariańskich homeopatów, śledzą doniesienia z rynków globalnych i pędzą wynajętymi prywatnie pociągami, by ratować swoje interesy, a równocześnie kobietami handluje się jak krowami, bez najmniejszej żenady. Byle posażne były, zdrowe i nadzieję wielu dzieci niosły.

Łódź dzisiaj: Pałac Herbsta

Powieść przegrywa z Wajdą zakończeniem. Reymont pisał w ostatnich latach XIX wieku, a rewolta robotnicza z filmu jest zapewne rewolucją 1905 roku – takie cyniczne domknięcie losów Borowieckiego jest absolutnie doskonałe. W książce doznaje on tylko całkowicie osobistego – po spotkaniu po latach Anki – wstrząsu moralnego, po którym postanawia odmienić swoje postępowanie. Jest to przemiana tak całkowicie niepasująca do konstrukcji postaci, że być może należy ją uznać tylko za snute w majaku nad ranem marzenie, niemożliwe do realizacji przez Karola, który w całym swoim olśniewającym sukcesie odnalazł tylko pustkę.

Warto na koniec zauważyć, że „Ziemia obiecana” jest dobrym przykładem, iż nie tylko pisarze fantastyki tworzą światy. Ta książka chwyta obraz całości miasta „tu i teraz”, w jego frenetycznej gorączce, a przecież nie mimo to – ale właśnie dlatego – nie może być opowieścią dosłowną. Tak świetnie portretując dość wąskie środowisko, musiałaby przecież opisywać ludzi imiennie, czego nie czyni – lecz buduje od nowa, na wzór i podobieństwo „coś z niczego”: Łódź z przełomu lat dawnych i rozedrganej nowoczesności.

6 czerwca 2018

PS
Tylko czemuż, ach, czemuż nie wydano „Ziemi obiecanej” w serii różowej w rustykalne kwiatuszki? Wszak jest z XIX wieku, a wszystkie główne wątki rozwiązuje fakt, że bohaterowie bogato się żenią! Oh wait, czyżby dlatego, że Reymont nie był kobietą?

Komentarze

06 VI 2018 11:17:36

Świetny tekst; może wreszcie zabiorę się za książkę - wstyd, że tyle odkładałam lekturę (film uwielbiam).

06 VI 2018 21:10:52

Kompletnie nie interesuje mnie czy Reymont był antysemitą czy nie. Zresztą nawet gdyby był, to w tamtym czasie (zabory) wcale bym go za to nie potępiał.

07 VI 2018 00:51:00

Ziemia obiecana jest znacznie lepszą fabularnie powieścią od "Chłopów" nagrodzonych Noblem, przez co niestety ta ostatnia była wiele lat lektura obowiązkową. Dziwi również fakt, że nawet w łódzkich szkołach profesorstwo nie wysilało się, aby chociaż na kilku lekcjach omówić tę świetną powieść. Jest antysemicka? Jest. Nie udawajmy - nie znoszę takiej hipokryzji - że w naszym kraju pała się wielka miłością do ludzi żydowskiego pochodzenia. Ale antysemityzm jest tu pokazany jako fakt, a nie problem. A stylistycznie, fabularnie książka do dziś jest bardzo dobrą lekturą i wytrzymuje próbę czasu. Jeśli miałbym polecić jedną książkę Reymonta, to na pewno byłaby to "Ziemia obiecana" właśnie. Wiem, że "Chłopów" nagrodzono Noblem m.in. za kompletność opisania tego wiejskiego świata, wnikliwość obserwacji, kwiecistość opisów itd. Niemniej "Ziemię obiecaną" czyta sie po prostu lepiej.

07 VI 2018 15:52:14

A ja w tym miejscu jako rodowity łodzianin chciałbym zaprosić do mojego miasta - aby obejrzeć np. Księży Młyn (w trakcie częściowo zakończonej już renowacji), przejść się Piotrkowską czy zajrzeć do Muzeum Sztuki. Warto też obejrzeć muzeum zlokalizowane w Manufakturze bo tam można zobaczyć jak kiedyś wyglądała praca w XIX Łodzi.

08 VI 2018 08:58:11

@Sławek
Ha, ja mam dokładnie odwrotnie: Dla mnie „Chłopi” są powieścią lepszą, bo posiadają zwartą fabułę, podczas gdy „Ziemia obiecana” rozsypuje się na wiele epizodów i postaci. Co nie znaczy, że nie warto jej przeczytać.

Dodaj komentarz

Dodaj komentarz FB

Najnowsze

PRL w kryminale: Dziki Zachód w Bagniskach
Sebastian Chosiński

16 IV 2021

Obecność Józefa Hena w rubryce „PRL w kryminale” może być pewnym zaskoczeniem. Wszak nie jest to autor kojarzony z „powieścią milicyjną”. A jednak zdarzyło mu się wydać przynajmniej jedną powieść, w której wątek detektywistyczny odgrywa niebagatelną rolę. To opublikowana pierwotnie w 1972 roku, a wznowiona przed kilkoma tygodniami „Twarz pokerzysty”.

więcej »

Kaplica w Berezie
Sebastian Chosiński

15 IV 2021

W „Królu” nic nie jest proste ani nic nie jest oczywiste. Nawet to, kto jest narratorem powieści i jakie są jego prawdziwe losy. Snując swoją opowieść o międzywojennej polsko-żydowskiej Warszawie, Szczepan Twardoch wykorzystał postaci historyczne (wprost bądź nieco je przerobiwszy), lecz jednocześnie stworzył dzieło dalekie od stricte historycznego. Czy z tego powodu mniej wartościowe? Nic z tych rzeczy!

więcej »