„Fantastyczne pióra 2019” to już drugie spotkanie z tekstami publikowanymi na portalu Fantastyka.pl. Spotkanie nie do końca udane.
Danie w średnim stanie
[„Fantastyczne pióra 2019” - recenzja]
„Fantastyczne pióra 2019” to już drugie spotkanie z tekstami publikowanymi na portalu Fantastyka.pl. Spotkanie nie do końca udane.
‹Fantastyczne pióra 2019›
Portal Fantastyka.pl już od ponad dekady zachęca początkujących literatów do zamieszczania swoich dzieł na specjalnym forum, gdzie zostają poddane publicznej krytyce. Naturalnie – tej konstruktywnej, prowadzącej do ulepszenia samego tekstu, jak i ogólnie warsztatu literackiego autora. Od roku 2018 opowiadania, które zyskają najlepszą ocenę wśród użytkowników forum, są zbierane razem i wydawane w formie bezpłatnej antologii elektronicznej, której towarzyszy niskonakładowa edycja papierowa. Antologie wydawane są jednak ze sporym poślizgiem – ta za 2018 rok wyszła dopiero w połowie 2020 roku, zaś ta za 2019 w końcówce marca roku bieżącego.
Samo opóźnienie nie stanowi najmniejszego problemu. W końcu to nie chrupiąca bułeczka, z każdym dniem tracąca na atrakcyjności. Kłopot leży w czym innym. Przede wszystkim szwankuje może nie tyle dobór tekstów – bo oczywiste jest, że antologia złożona z samych pereł jest zjawiskiem tak rzadkim, jak trzymający się rozkładu pociąg naszego narodowego przewoźnika – ile ich kolejność. Z nieznanej przyczyny uznano bowiem, że pierwsze pół książki wypełnią teksty… słabsze. Jeśli więc czytelnik ma niższą tolerancję na przeciętność, może przedwcześnie porzucić lekturę i nie dotrzeć do ciekawszych propozycji, zupełnie bezsensownie upchniętych na końcu.
Książkę otwiera „Kaszëbsczi gbur…” Marceliny Baczyńskiej, rodzaj baśni ludowej z diabłem przechytrzonym przez cwanego kaszubskiego chłopa. Opowieść jest napisana zgrabnie, ale na tle setek podobnych historii nie wyróżnia się niczym specjalnym i niemal natychmiast po lekturze ulatuje z głowy. Znacznie gorzej wypadają kolejne cztery teksty. „Koan dla Karakuri XQ-54” Kamili Regel rzeczywiście doskonale oddaje japońskie realia, tylko co z tego, skoro zastosowane elementy nie tworzą jednolitej całości? Niby jest jakiś wątek kryminalny, niby są androidy, niby są odniesienia do klasycznych motywów japońskiej kultury, ale jest to raczej coś w rodzaju szeregu luźnych fotosów, które zostały rzucone od niechcenia na stół. Bez konkretnego wyjaśnienia, bez ukierunkowania intrygi, bez dbałości o linię fabularną czy zwieńczenie. Nieco lepiej radzi sobie Sylwester Gdela w „Czerwieni” – jego opowiadanie jest zwarte i zamknięte mocnym, naprawdę wzruszającym finałem. Szwankują natomiast same realia – niejasne, niepotrzebnie plączące katastrofę energetyczną przyszłości z epoką PRL-u…
Następny w kolejności, „Polny wianek na łbie byka” Agaty Poważyńskiej, sugeruje co prawda istnienie wyjściowego pomysłu, ale autorka zdaje się zgubiła go gdzieś po drodze. Nie wiadomo, co konkretnie przytrafia się bohaterce, i dlaczego akurat jej. Co gorsza, w połowie roboty autorce odechciało się pisać i od razu przeszła do finału – tak chaotycznie podanego, że na kilka pytań zwyczajnie nie sposób znaleźć żadnej rozsądnej odpowiedzi. No i dlaczego w tagach są Prusy, skoro rzecz dzieje się na Śląsku? Równie tajemnicze jest „W oku patrzącego” Soni Korty, z akcją osadzoną w niepotrzebnie bliskiej przyszłości – w roku 2025, ale przy technologii, której nie dochrapiemy się przez przynajmniej dwie najbliższe dekady. To jednak drobiazg. Gorzej, że finał niczego nie wyjaśnia. Po co bohater dostał takie, a nie inne, zadanie? Dla uspokojenia nastrojów? Pokazania, że policja czuwa? Zastraszenia części społeczeństwa? Wykazania się efektywnością?
Średnio zadowala też „#prayfornorton” Wiktora Orłowskiego, dość wredna i duszna antyutopia o świecie, w którym osoby wykluczone z sieciowego życia są fizycznie likwidowane. Pomijając już lekką karkołomność podstawowego założenia (egzekucje są wręcz masowe i ogólnie akceptowalne), tekst ma dwie kłopotliwe dziury – przebieg przemiany wewnętrznej bohatera oraz jego zejście z tego świata. To pierwsze autor w ogóle zbył milczeniem, a to drugie załatwił jednym mętnym zdaniem. W tej sytuacji zaskakuje „Gambit lankijski” tegoż samego autora, naprawdę dopracowany, świetnie się czytający, wartki, skonstruowany z głową, i elegancko zamknięty. A do tego w sposób sensowny podchodzący do kwestii przeskoków w czasie. To chyba najlepsze opowiadanie zbioru.
Po nim następuje kolejne potknięcie, czyli „Własnymi drogami” Marka Kolendy, w teorii sprytnie kręcące się wokół lotu Łajki na orbitę, w praktyce jednak gubiące w pewnym momencie czytelnika i serwujące mętne, niczego nie wieńczące zakończenie.
Później jest już zdecydowanie lepiej. „Powrót Gilberta Legranda” Agnieszki Fulińskiej proponuje osadzony w realiach XIX-wiecznej Francji kryminał z nietypową, nadprzyrodzoną zagadką, choć i jednocześnie dość schematycznym sposobem jej rozwiązania. „Teatr Mistrza Tramonte” Dariusza Zawadzkiego ładnie oddaje rozterki lalkarza i jego nieletniego fana, tyle że w zasadzie trudno akurat to opowiadanie uznać za fantastykę. „Dwa księżyce” Aleksandry Klęczar zgrabnie plączą wątki Mickiewiczowskiej „Świtezianki” z garścią krakowskiego folkloru. Opowiadanie ma może mniej wdzięku niż taki „Podatek” Mileny Wójtowicz, mimo że próbuje żonglować podobną stylistyką, ale jest sympatyczne i może warto by było, żeby autorka rozważyła poszerzenie uniwersum. Z kolei „Carski wagon” Pawła Wolskiego to dalekie echo pociągowej prozy Grabińskiego, zgrabnie napisane, ale z nieco naciąganą puentą i klimatem, który sprawia wrażenie lekko niedopracowanego.
Książkę zamykają dwa dłuższe opowiadania Katarzyny Szymonik, oba z pewnością warte uwagi. Pierwsze, „Ostatni kurs”, to uroczy steampunk, odmalowujący oryginalną wizję podziemnego kolejowego miasta, z bohaterem prowadzącym swego rodzaju szynową dżdżownicę. Jedyny mankament jest taki, że opowieść nie tyle się kończy, ile po prostu urywa, jakby autorce nie starczyło już cierpliwości na wygładzenie historii i oklejenie narracją wstępnego szkicu. Tej wady nie ma za to „Krondus”, opowieść balansująca na krawędzi grozy, serwująca odciętą od świata społeczność żyjącą w zastanawiająco bliskiej relacji z dziwnymi zwierzętami, występującymi wyłącznie w rejonie tytułowego miasteczka.
Ogólnie więc książkę mimo wszystko warto wstawić sobie na listę lektur. Z finalnej oceny obciąłem jednak 10% – nie tylko z powodu fatalnego rozplanowania kolejności opowiadań. Również ze względu na irytująco entuzjastyczne wyimki z opinii użytkowników forum, towarzyszące każdemu z tekstów, a także wątpliwej urody rysunki, znacznie liczniejsze niż w pierwszej odsłonie antologii. Rozumiem dobre chęci, ale można było sobie to ubogacanie darować.

"tekst posiada dwie kłopotliwe dziury"
"Tej wady nie posiada"
Jezu, co to za język? Bo na pewno nie polski - proszę sprawdzić w słowniku znaczenie słowa "posiadać".