Konwencja czarnego kryminału jest wykorzystana w 100%. Już sceny wynajęcia Kovacsa pokazują, że w świecie przyszłości niewiele jest sympatii i szacunku, a ciąg dalszy powieści potwierdza jedynie początkowe podejrzenia. Modyfikowany węgiel dał ludziom wieczność, ale teoretyczną, bo nie każdy może z niej skorzystać. Odebrał jednak człowiekowi szacunek do własnego ciała i zabrał przekonanie o własnej niezwykłości (w końcu, co może być niezwykłego w istocie, której cały umysł i psychika mieszczą się w bryłce węgla). Postęp uczynił bogaczy nieśmiertelnymi, a biedaków upodlił jeszcze głębiej. Morgan nie stroni od gorzkich refleksji i z lubością pokazuje, jak pomysłowa ludzkość przyszłości obraca wielkie osiągnięcia nauki na potrzeby małpy, radującej się seksem, przemocą i wysokim miejscem w hierarchii.
Kryminał czarny jak węgiel
[Richard Morgan „Modyfikowany węgiel” - recenzja]
Konwencja czarnego kryminału jest wykorzystana w 100%. Już sceny wynajęcia Kovacsa pokazują, że w świecie przyszłości niewiele jest sympatii i szacunku, a ciąg dalszy powieści potwierdza jedynie początkowe podejrzenia. Modyfikowany węgiel dał ludziom wieczność, ale teoretyczną, bo nie każdy może z niej skorzystać. Odebrał jednak człowiekowi szacunek do własnego ciała i zabrał przekonanie o własnej niezwykłości (w końcu, co może być niezwykłego w istocie, której cały umysł i psychika mieszczą się w bryłce węgla). Postęp uczynił bogaczy nieśmiertelnymi, a biedaków upodlił jeszcze głębiej. Morgan nie stroni od gorzkich refleksji i z lubością pokazuje, jak pomysłowa ludzkość przyszłości obraca wielkie osiągnięcia nauki na potrzeby małpy, radującej się seksem, przemocą i wysokim miejscem w hierarchii.
Richard Morgan
‹Modyfikowany węgiel›
Wszyscy pisarze, którym marzy się napisanie kryminału i zastanawiają się, od czego zacząć, powinni sięgnąć po „Modyfikowany węgiel” Richarda Morgana. Pisarz ten napisał jeden z najostrzejszych, najbardziej pociągających wstępów do powieści z tajemnicą w środku. Zadanie miał ułatwione, pisał bowiem science fiction i do zagadek czysto kryminalnych mógł jeszcze dorzucić dreszczyki emocji związane z odkrywaniem praw rządzących jego światem, ale hołd należy mu oddać i tak. Od samego początku książka „czyta się sama”, kilka zdumiewających wydarzeń i rzuconych od niechcenia słów zmusza czytelnika do koncentracji i każe mu się głowić nad miejscem, w które go akcja rzuciła i przyczynami, jakie doprowadziły do obecnego stanu rzeczy. Niestety, sporo z tych zagadek nie zostaje wyjaśnionych, można obawiać się że Morgan budował świat „Węgla” ad hoc, z klocków potrzebnych mu w danym momencie. Na razie wieża ułożona z tych klocków się trzyma, ale zapowiadany jest drugi tom osadzony w tym samym świecie – zobaczymy wtedy, z jaką konsekwencją postąpi autor.
Książka zaczyna sie w momencie, kiedy Takeshi Kovacs, Emisariusz Narodów Zjednoczonych, zmuszony zostaje do rozwikłania kryminalnej zagadki. Wynajmuje go bowiem milioner, który chce się dowiedzieć, jak zginął. Nie, nie jest to błąd pisarski. Laurens Bancroft zastrzelił się wprawdzie – i to dość pedantycznie (rozwalił sobie doszczętnie głowę) – ale żyje nadal. Zawdzięcza to zmodyfikowanemu węglowi, z którego buduje się stosy korowe, małe, czarne cuda elektroniki, mocowane w naszych czaszkach i umożliwiające ludzkiemu umysłowi wieczne trwanie. Stos korowy pozwala przeżyć śmierć ciała i odrodzić się w nowym – wystarczy przenieść treść czarnego cylindra i już jesteśmy w kolejnym życiu. Bancroft, bogaty i długowieczny, kopiuje się nieustannie, w związku z czym zniszczenie jednego stosu nie unicestwia człowieka, traci on te wspomnienia, których nie ma w zapasowej kopii zawartości stosu korowego – o ile go na jej utrzymywanie stać. Istnieje też Prawdziwa Śmierć – przez zniszczenie stosu korowego niemającego backupu lub też zniszczenie go wraz z zapasowymi kopiami.
Kovacs, nakłoniony do współpracy szantażem i pieniędzmi Bancrofta, wyrusza więc w nieznany mu świat, by dowiedzieć się, jaka jest prawda. Idąc w ślady wszystkich szanujących się detektywów prowadzi śledztwo, wzburzając swoim nosem różne śmierdzące i zastałe sadzawki. Zgodnie z prawidłami gatunku oberwie mu się za to, ale i szansę na miłe intensywne tete-a-tete też dostanie. Na koniec rozwiąże zagadkę i trzeba Morganowi oddać – pomysł na intrygę miał niebłahy. „Modyfikowany węgiel” dumnie przechodzi brzytwę Lema, fantastyka to nie tylko zdobnik – bez możliwości, jakie autorowi daje stos korowy, wysoko rozwinięta chemia i infosfera, akcja książki byłaby niemożliwa. Zaznaczyć trzeba jednak, że o ile technologie modyfikowanego węgla są wygrane w fabule do końca, o tyle pozostałe obecne w tym świecie – nie. Pojawiają się kilka razy jako gadżety – siłowy parasol, latające samochody, miotacz plazmowy, nie widać jednak dalszych konsekwencji ich istnienia w świecie przedstawionym. Kilkakrotnie wspomniane jest też, jaki okrutny jest rząd wobec niepokornych prowincji, jednak w codziennym życiu świata nie widać jakichkolwiek śladów totalitaryzmu. Za to wspomnienia bohatera o wojnie nie budzą sympatii do buntowników.
Konwencja czarnego kryminału jest wykorzystana w 100%. Już sceny wynajęcia Kovacsa pokazują, że w świecie przyszłości niewiele jest sympatii i szacunku, a ciąg dalszy powieści potwierdza jedynie początkowe podejrzenia. Modyfikowany węgiel dał ludziom wieczność, ale teoretyczną, bo nie każdy może z niej skorzystać. Odebrał jednak człowiekowi szacunek do własnego ciała i zabrał przekonanie o własnej niezwykłości (w końcu, co może być niezwykłego w istocie, której cały umysł i psychika mieszczą się w bryłce węgla). Postęp uczynił bogaczy nieśmiertelnymi, a biedaków upodlił jeszcze głębiej. Morgan nie stroni od gorzkich refleksji i z lubością pokazuje, jak pomysłowa ludzkość przyszłości obraca wielkie osiągnięcia nauki na potrzeby małpy, radującej się seksem, przemocą i wysokim miejscem w hierarchii.
Powieść jest wyśmienicie skonstruowana i napisana. Wydarzenia przechodzą płynnie jedno w drugie, tropy krzyżują się wśród liter, kierując nas ku coraz to innym podejrzeniom, ale wszystko to, wiedzione bezbłędną ręką autora, bezbłędnie splata się w finale w jeden węzeł. Bardzo dobrze pokazano świat, jakim stała się Ziemia – w „Modyfikowanym węglu” nie ma ani cienia dłuższego wykładania i wyjaśnienia, akcja, wspomagana niekiedy sardonicznym komentarzem Takeshiego (taka już karma prywatnego detektywa), tłumaczy wszystko. Jednocześnie, choć Morgan wyjaśnieniami nie rzuca na lewo i prawo, to – pomimo bogactwa fantastycznych szczegółów i głębokich zmian, które przeorały ludzkość – czytelnik nie gubi się. Jedyną większą wadą wynikającą z takiej zwięzłości jest pewne niedookreślenie stosunków między postaciami. Kovacs, weteran wojenny, często wspomina, a jego przeszłość ma spory wpływ na przebieg akcji – ale tak naprawdę nie jest powiedziane, co łączy go z postaciami z jego przeszłości. Tak samo jego motywacje do części działań nie są do końca zrozumiałe. No, ale – to też konwencja.
Warto spróbować tego kryminału, pasjonującego, czarnego jak zmodyfikowany węgiel i głęboko osadzonego w niewesołej przyszłości.
