Login:
Hasło:
Pamiętaj mnie

Zapomniałem hasła	Nie mam jeszcze konta
Zaloguj przez:

dzisiaj: 3 czerwca 2023

Upadek Rycerza: Część 5. Rycerz odnowiony
Tego już w czasach TM-Semic nie poznaliśmy. Batman pokonał Azraela, a sam Azrael najwyraźniej poszedł po rozum do głowy, Robin powrócił do jaskini, Nightwing pojawił się ni stąd ni zowąd i tylko rozczarowanego i obrażonego Alfreda nadal brakuje. Bruce Wayne wrócił do roli człowieka-nietoperza, prawda? No niestety, sprawa jest trochę bardziej skomplikowana.
Kulawe konie: Sez. 1. odc. 1. Witajcie w czyśćcu (a może nawet w piekle)
Nie ulega wątpliwości, że twórcy „Kulawych koni” znakomicie potrafią operować kontrastami i igrać z przyzwyczajeniami widzów. I tak na początku pierwszego odcinka wprawdzie obserwujemy dynamiczną akcje przeprowadzoną przez agentów służb specjalnych, ale szybko wydarzenia toczą się w zgoła odmiennym tempie, Co istotne, mimo to napięcie wciąż utrzymuje się na wysokim poziomie.
Puchatek: Żenada i wstyd
Jak wielokrotnie pouczają starsi – co nagle, to po diable. „Puchatek: Krew i miód” potwierdza to w całej rozciągłości.
Harry Potter? Narnia? Mozart!
Szafka z zegarem w szkolnej bibliotece okazuje się przejściem do świata fantazji. Brzmi jak początek streszczenia powieści dla młodzieży młodszej? Trochę tak, bo „Czarodziejski flet” Floriana Sigla to niejako próba pożenienia opery Mozarta z motywami typowo szkolnymi: wredny szpaner, sympatyczny fajtłapa, atrakcyjna koleżanka, budzący strach dyrektor. A po drugiej stronie – przygody, ratowanie świata i… królewna. Kogo wybierze bohater?
Wporzo
„Niepodległość. Terra Alta II” to powieść kryminalna, ale przy okazji jest zaangażowanym głosem w dyskursie o tożsamości Katalonii.
Bywało lepiej
„Jesteśmy snem” to zbiór trzech krótkich powieści Ursuli K. LeGuin. Zbiór dość nierówny, bo zawarte w nim historie są leciwe i mało zajmujące, szczególnie dla współczesnego czytelnika.
Niejednoznaczny kot
Jeżeli w ruinach kurortu znajdziesz nietknięte drzwi, a obok nich tajemniczą figurkę, na wszelki wypadek jej nie dotykaj, a już na pewno nie podnoś! Tytułowa bohaterka filmu „Suzume” przez swoją lekkomyślność zostaje wciągnięta w niesamowitą przygodę, w trakcie której będzie musiała uratować swój kraj oraz zakocha się w… żółtym krzesełku.

Muzyka

Magazyn CCXXVI

Pobierz magazyn

Podręcznik

Nowości

muzyczne

Lollipop Moment
Michel Meis 4tet
Why Do You Mourn
The End
Averno
Kósmos
Nobody’s Heart
Kasper Tranberg
Undo
Richard Andersson NOR, Hilmar Jensson

więcej »

muzyczne

Brak zapowiedzi na najbliższy tydzień. Aby zobaczyć późniejsze, kliknij.

Tomasz Stańko Quintet
‹Purple Sun›

EKSTRAKT:	90%
WASZ EKSTRAKT: 0,0 %
Zaloguj, aby ocenić

Tytuł	Purple Sun
Wykonawca / Kompozytor	Tomasz Stańko Quintet
Data wydania	1973
Nośnik	CD
Czas trwania	39:02
Gatunek	jazz
EAN	5907513047230
Zobacz w	Kulturowskazie
Wyszukaj w	Skąpiec.pl
Wyszukaj w	Amazon.co.uk

W składzie

Tomasz Stańko, Zbigniew Seifert, Janusz Muniak, Hans Hartmann, Janusz Stefański

Utwory
CD1
1) Boratka & Flute’s Ballada	14:05
2) My Night, My Day	5:26
3) Flair	13:22
4) Purple Sun	6:09

Wyszukaj / Kup

Sprawdź cenę

Tu miejsce na labirynt…: Pulsujące purpurą Słońce
[Tomasz Stańko Quintet „Purple Sun” - recenzja]

Sebastian Chosiński

9 marca minie 40. rocznica nagrania albumu „Purple Sun” – prawdziwej Biblii polskiego free jazzu, jednego z najdoskonalszych dzieł w bogatej dyskografii Tomasz Stańki. Sesja odbyła się w Wyższej Szkole Muzycznej w Monachium, a – oprócz lidera – wzięli w niej udział tak wyśmienici muzycy jak skrzypek Zbigniew Seifert, saksofonista Janusz Muniak i perkusista Janusz Stefański.

Sebastian Chosiński

Tu miejsce na labirynt…: Pulsujące purpurą Słońce
[Tomasz Stańko Quintet „Purple Sun” - recenzja]

Tomasz Stańko Quintet
‹Purple Sun›

EKSTRAKT:	90%
WASZ EKSTRAKT: 0,0 %
Zaloguj, aby ocenić

Tytuł	Purple Sun
Wykonawca / Kompozytor	Tomasz Stańko Quintet
Data wydania	1973
Nośnik	CD
Czas trwania	39:02
Gatunek	jazz
EAN	5907513047230
Zobacz w	Kulturowskazie
Wyszukaj w	Skąpiec.pl
Wyszukaj w	Amazon.co.uk

W składzie

Tomasz Stańko, Zbigniew Seifert, Janusz Muniak, Hans Hartmann, Janusz Stefański

Utwory
CD1
1) Boratka & Flute’s Ballada	14:05
2) My Night, My Day	5:26
3) Flair	13:22
4) Purple Sun	6:09

Wyszukaj / Kup

Sprawdź cenę

Instrumentem pierwszego wyboru wcale nie była dla Tomasza Stańki trąbka. Ten urodzony w 1942 roku w Rzeszowie muzyk początkowo uczył się także gry na skrzypcach i fortepianie. Trąbkę jako instrument wiodący wybrał dopiero, gdy został studentem Państwowej Wyższej Szkoły Muzycznej (dzisiejszej Akademii Muzycznej) w Krakowie. Karierę zaczął bardzo wcześnie, będąc jeszcze uczniem szkoły średniej – grał wtedy w kwartecie między innymi z Wacławem Kisielewskim, który chwilę później (w 1963 roku) utworzył z Markiem Tomaszewskim legendarny duet fortepianowy Marek i Wacek. Młody Stańko chętnie był zapraszany na jam sessions w klubie „Pod Jaszczurami”, dzięki czemu poznał wielu muzyków i trafił do składu zespołu Jazz Darings, w którym znaleźli się również pianista Adam Matyszkowicz (vel Makowicz), kontrabasista Jacek Ostaszewski (w przyszłości Anawa i Osjan) oraz zapomniany już dzisiaj perkusista Wiktor Perelemutter. W 1963 roku spotkał zaledwie 21-letniego trębacza niezwykły zaszczyt – otrzymał propozycję wspólnego grania od samego Krzysztofa Komedy; efektem ich współpracy okazał się, kto wie czy nie najwybitniejszy album w historii polskiej muzyki jazzowej – „Astigmatic” (1965). Koncerty w całej Europie otworzyły Stańce drogę na salony i jednocześnie dały wiarę we własne siły.

Gdy w 1967 roku Komeda zdecydował się na wyjazd za Ocean, Stańko stworzył pierwszy własny zespół – kwartet, w którym obok lidera znaleźli się jeszcze: saksofonista tenorowy i sopranowy Janusz Muniak („pożyczony” z zespołu Andrzeja Trzaskowskiego), basista Jan Gonciarczyk, zastąpiony chwilę później przez Bronisława Suchanka oraz perkusista Janusz Stefański. Kiedy kilka miesięcy później do składu dołączył genialny skrzypek i saksofonista altowy Zbigniew Seifert, kapela przekształciła się w pierwszą odsłonę Tomasz Stańko Quintet. Grupa zadebiutowała albumem Polskich Nagrań „Music for K” (1970), następne dwa krążki nagrała w Republice Federalnej Niemiec – „Jazzmessage from Poland” w 1972, a „Purple Sun” – w 1973 roku. Na ostatnim z wymienionych nie grał już jednak Suchanek, na miejsce którego lider przyjął swego, urodzonego w szwajcarskim St. Gallen, rówieśnika – Hansa Hartmanna. Longplay „Purple Sun”, będący, jak się okazało, opus magnum Kwintetu, został nagrany w ciągu jednego dnia (9 marca 1973 roku) w sali Wyższej Szkoły Muzycznej (Musikhochschule) w Monachium. Można więc uznać, że zrealizowano go – pod czujnym uchem i wzrokiem Ulricha Krausa – praktycznie „na żywca”, bez powtórek, nakładek, bez tej nierzadko wyczerpującej pracy w studiu, która wielu zespołom odbiera energię i magię.

To nie jest długa płyta – trwa niespełna 40 minut – ale w zawartej na niej muzyce dzieje się tyle, że pomysłami dałoby się obdarzyć dziesiątki innych produkcji jazzowych (i nie tylko). Zespół pozwala sobie na to, o czym wielu innych artystów – nie tylko z Polski zresztą – bało się wtedy nawet pomyśleć. Amalgamat niebywałej wręcz energii i zamiłowanie do improwizacji, które przychodziły muzykom z niezwykłą łatwością, daje efekt niewiarygodny. Najbardziej zadziwiające jest zaś to, że „Purple Sun” po dziś dzień brzmi nadzwyczaj świeżo; równie dobrze album ten mógłby zostać nagrany w 2013 roku – i uznano by go za tak samo odkrywczy i awangardowy. Ogromna w tym zasługa wyśmienitych jazzmanów, który nie tylko nie bali się poszukiwania nowych środków wyrazu, ale nader chętnie zaglądali w muzyczne „światy równoległe”, posiłkując się klimatami z okolic rocka psychodelicznego i progresywnego. Ba! nie brakuje na „Purple Sun” tej rebelianckiej buńczuczności, która wręcz wylewała się rwącymi strumieniami z wczesnych produkcji takich krautrockowych eksperymentatorów jak Amon Düül, Amon Düül II, Faust, Embryo, Xhol Caravan czy Guru Guru. To też świadczy o dużej odwadze lidera, ponieważ w tamtej epoce nad Wisłą dbano raczej o to, aby nie dochodziło do mezaliansu jazzu z muzyką mniej szlachetnie urodzoną (płyty pokroju „Drifting Feather” Paradoksu były wyjątkiem, nie regułą).

Na zawartość „Purple Sun” złożyły się cztery kompozycje ułożone w sposób – z dzisiejszego punktu widzenia – zaskakująco symetryczny: długa (kilkunastominutowa) – krótka (kilkuminutowa) – długa – krótka. Trzeba jednak pamiętać, że w epoce płyt winylowych, kiedy na jednej stronie longplaya nie dało się „upchnąć” więcej niż dwadzieścia kilka minut nagrania, inaczej być po prostu nie mogło. Krążek otwiera „Boratka & Flute’s Ballada”, w której od pierwszych sekund na czoło wybija się trąbka Stańki, w tle zaś słychać mocno rozmyty, psychodeliczny akompaniament sekcji rytmicznej; dopiero po kilku minutach lidera wspomagają na saksofonie Muniak i na skrzypcach Seifert, ale czynią to w sposób nienachalny, idealnie dbając o odpowiednie wypełnienie drugiego planu. Z biegiem czasu coraz bardziej wrzyna się w uszy obsesyjny freejazzowy rytm, który oplata pozostałe instrumenty jak bluszcz. W kolejnych solówkach trąbki i saksofonu daje więc o sobie znać drapieżność i zadziorność instrumentów dętych, jakby Stańko i Muniak chcieli na siłę wyrwać się z oplatających ich pnączy. Wszystko to prowadzi jednak ostatecznie do wyciszenia i ukojenia, które zapewnia subtelna partia fletu (ponownie Janusz Muniak).

Staje się ona również płynnym łącznikiem z kolejną kompozycją – „My Night, My Day”, jedynym utworem, pod którym podpisał się Zbigniew Seifert. I jest to jego numer nie tylko na papierze, ma on w nim najwięcej do powiedzenia również jako solista. Znakomite, bardzo melodyjne i dzięki temu wpadające w ucho solo na skrzypcach sprawia, że kawałek ten brzmi zaskakująco przebojowo; brak tu też charakterystycznych dla pozostałych kompozycji improwizacji. Z kolei „Flair” to powrót na tory freejazzowe; to kolejne poszukiwania i przełamywanie barier – bo przecież nie można powiedzieć, że „zabawy dźwiękiem”, chociaż i takie skojarzenie się pojawia. Wszystko w ryzach ponownie trzymają Stefański i Hartmann, którzy co jakiś czas zmieniając metrum, dają pozostałym muzykom możliwość do wciąż nowych otwarć – i tak raz jesteśmy atakowani drapieżnymi riffami trąbki, to znów w uszy wdzierają się dźwięki saksofonu, w tle z kolei pobrzmiewają elektryczne skrzypce Seiferta, spełniające dokładnie taką samą rolę, jaką w kapeli rockowej pełni gitara. Przez ponad 13 minut nie ma praktycznie nawet chwili wytchnienia; całość zaś prowadzi do finałowej eksplozji, w której zgodnie biorą udział wszyscy instrumentaliści.

Na początek utworu tytułowego otrzymujemy krótkie solo perkusisty, później podłącza się – z genialnym, melodyjnie pulsującym motywem – basista, by ostatecznie usłużnie usunąć się nieco w cień i oddać palmę pierwszeństwa dęciakom, głównie saksofonowi. Cały zespół gra tu na ogromnym luzie, ale też daje z siebie wszystko; można by obrazowo stwierdzić, że każdy z muzyków dociska pedał gazu do końca – nie po to jednak, by osiągnąć zawrotną prędkość, ale by udowodnić, jak ogromną razem mają moc. Do tego stopnia, że gdy w końcowych fragmentach nakładają się na siebie ścieżki saksofonów i trąbki, kwintet brzmi jak cała orkiestra. Żegna nas natomiast ten sam wątek grany przez Hartmanna, który jeszcze długo po zakończeniu utworu wybrzmiewa w uszach. „Purple Sun” było bezsprzecznie największym osiągnięciem tego składu. Niestety, także ostatnim. Już rok później Stańko miał w swoim otoczeniu zupełnie innych muzyków – saksofonistę i klarnecistę Tomasza Szukalskiego, amerykańskiego basistę Petera Warrena i fińskiego bębniarza Edvarda Vesalę – z którymi nagrał kolejną wyśmienitą freejazzową płytę „Twet” (1974). Potem powrócił do współpracy z Adamem Makowiczem i Czesławem Bartkowskim („Tomasz Stańko & Adam Makowicz Unit”, 1975; „Unit”, 1976), których znał doskonale jeszcze z lat 60. (Bartkowskiego chociażby z okresu terminowania u Krzysztofa Komedy). Ale to już zupełnie inna historia.

9 marca 2013

Skład:

Tomasz Stańko – trąbka
Zbigniew Seifert – skrzypce, saksofon altowy
Janusz Muniak – saksofon sopranowy, saksofon tenorowy, flet, instrumenty perkusyjne
Hans Hartmann – gitara basowa, kontrabas
Janusz Stefański – perkusja, instrumenty perkusyjne

Komentarze

09 III 2013 22:01:27

Drogi autorze. A może zamiast profanować Stańkę "kapelą" weźmie autor słownik synonimów i znajdzie tam odpowiedniki słowa "zespół"? Czy to przekracza autora możliwości intelektualne?

Dodaj komentarz

Dodaj komentarz FB

Najnowsze

Tu miejsce na labirynt…: Dotyk fantastycznego piękna
Sebastian Chosiński

1 VI 2023

Powiedzenie o znalezieniu igły w stogu siana odnosi się do zaistnienia rzeczy niemal niemożliwej. A jednak od czasu do czasu one się wydarzają. Dowodem na to artystyczne spotkanie szwedzkiego klawiszowca Alexa Zethsona z greckim gitarzystą Giannisem Arapisem, które zaowocowało już kilkoma świetnymi płytami. Najnowsza to „Malplacé”, którą sygnuje kwintet Organ Donor.

więcej »

Tu miejsce na labirynt…: Zima w mojej głowie
Sebastian Chosiński

30 V 2023

Z tymi supergrupami człowiek prawie nigdy nie wie, czy za chwilę nie zawieszą działalności, ponieważ tworzący je muzycy zajmą się w końcu swoimi codziennymi obowiązkami i macierzystymi formacjami. W przypadku The End na szczęście ta prawidłowość nie dotyczy: Szwed Mats Gustafsson i Norweg Kjetil Møster starają się o to, by co dwa-trzy lata wejść do studia i nagrać nowy krążek. Tym razem jest to album noszący – po raz pierwszy anglojęzyczny – tytuł „Why Do You Mourn”.

więcej »

Tu miejsce na labirynt…: Przestrzeń do poszukiwań
Sebastian Chosiński

25 V 2023

Są na polskiej scenie jazzowej zespoły, które objawiają się rzadko, ale kiedy już wydają płyty – trudno przejść obok nich obojętnie. Opublikowany cztery lata po debiucie drugi krążek Petera Sextet, na czele którego stoi pianista Dariusz Petera, łączy w sobie wpływy free jazzu z awangardą i muzyką klasyczną. W tym kontekście jego tytuł – „Władza Algorytmów” – należy potraktować jako artystyczną przekorę.

więcej »